Małgorzata Jagusiak 
Korygowanie dokumentów sprzedaży nie należy do sytuacji incydentalnych. Przyczyn korekty również może być kilka, zarówno tzw. korekt na plus i na minus. Przepisy podatkowe jednak nie precyzują, co mieści się pod pojęciem błędu lub oczywistej omyłki w kontekście korygowania faktur. Ten temat będzie przedmiotem naszych rozważań w dzisiejszej publikacji.
Błąd i oczywista omyłka w ustawie PIT i VAT
W ustawie o podatku dochodowym od osób fizycznych nie ma zbyt wielu szczegółowych informacji na temat definiowania pojęć błędu czy oczywistej omyłki. Pojawia się jedynie ogólny zapis, że jeżeli korekta nie jest spowodowana błędem rachunkowym lub inną oczywistą omyłką, korekty dokonuje się poprzez zmniejszenie lub zwiększenie przychodów w okresie rozliczeniowym, w którym została wystawiona faktura korygująca lub inny dokument.
Natomiast jeżeli chodzi o korygowanie kosztów, to sytuacja wygląda nieco odmiennie. Rozliczania korekt w podatku PIT dokonuje na zasadach opisanych w tabeli:
| Błąd rachunkowy, inna oczywista omyłka | Inna przyczyna korekty | Błąd rachunkowy, inna oczywista omyłka | Inna przyczyna korekty |
| Korekta faktury w okresie wystawienia faktury pierwotnej | Korekta w okresie wystawienia faktury korygującej | Korekta faktury w okresie wystawienia faktury pierwotnej | Korekta w okresie otrzymania faktury korygującej |
Jeżeli chodzi o ustawę o podatku VAT, to została w niej zamieszczona jedynie wzmianka na temat błędu rachunkowego i innej oczywistej omyłki w kontekście ustalania dodatkowego zobowiązania w VAT.
Niestety na tym kończą się informacje zamieszczone w przepisach podatkowych na temat pojęć oczywista omyłka i błąd. Nie znajdziemy więc odpowiedzi na zasadnicze pytanie czym jest błąd rachunkowy i oczywista omyłka.
Jak należy rozumieć błąd rachunkowy?
Nie ma żadnych wyjaśnień ani definicji w ustawie o PIT, w jaki sposób należy rozumieć i interpretować pojęcie błędu rachunkowego. Nie pozostaje więc nic innego, jak odwołać się do opisów, jakie przywołują organy podatkowe w wydawanych orzeczeniach.
W jednej z interpretacji z dnia 29 sierpnia 2019 r. nr 0111-KB2-1.4010.290.2019.1.BKD Dyrektor KIS napisał, że z uwagi na brak wyjaśnień w przepisach, pod pojęciem błędu rachunkowego rozumianego potocznie należy uznać sytuację, gdy:
Oczywiście katalog takich sytuacji jest otwarty. Bardzo często przy analizie przyczyn korekty podkreśla się, że istotne jest ustalenie, czy przyczyna korekty była znana na moment wystawienia faktury pierwotnej. Jeśli tak, to bardzo prawdopodobne, że mamy do czynienia np. z błędem rachunkowym.
Jak należy rozumieć oczywistą omyłkę?
W tej samej interpretacji mamy również określenie czym jest oczywista omyłka, której definicję Dyrektora KIS przywołuje w ślad za definicją słownikową:
Przykładowo może to być wystawienie faktury na inny podmiot lub nieprawidłowe ujęcie dowodu w księgach podatkowych. Nie będziemy wówczas mówili, że jest to błąd rachunkowy, tylko omyłka. Taka omyłka musi być oczywista, nie może budzić żadnych wątpliwości.
Podsumowanie
Prawidłowe, a chociażby przybliżone zdefiniowanie czym jest błąd, a czym oczywista omyłka nie jest wcale łatwym zadaniem. Oba te pojęcia mogą być w różny sposób interpretowane zarówno przez przedsiębiorców, jak i przez organy podatkowe, o czym świadczy fakt częstego poruszania tej problematyki w orzecznictwie.
W publikacji wskazano ogólnie, jakie czynności mogą kwalifikować się pod pojęciem błędu rachunkowego i innej oczywistej omyłki. Nie został oczywiście wyczerpany katalog takich sytuacji. Po raz kolejny widzimy, jak utrudnia życie przedsiębiorców i księgowych brak zdefiniowania licznych pojęć w przepisach podatkowych. Niestety ujęcie korekty faktury w złym okresie rozliczeniowym może często rodzić konsekwencje finansowe, o czym przedsiębiorcy nie mogą zapominać.
Dorota Łesak
Oliwia Józefowiak
Krzysztof Janoś
