Deglobalizacja – co to takiego? Korzyści i zagrożenia

Co to takiego i czy przyniesie ona więcej korzyści niż zagrożeń? Dowiesz się, z tego artykułu!

Co to deglobalizacja?

Delgobalizacja to proces prowadzący do zmniejszania zależności pomiędzy państwami, koncentracji na umacnianiu współpracy lokalnej, regionalnej, narodowej. Ma to na celu rozwinięcie potencjału rodzimego społeczeństwa, zaspokojenia jego potrzeb, bez uzależniania się od zewnętrznych kontaktów. Powstaje natomiast pytanie – czy faktycznie mamy obecnie do czynienia z taką zmianą w stosunkach gospodarczych?

Takie stanowiska są jak najbardziej uzasadnione. Dowodzi temu wiele wydarzeń, które miały miejsce w ciągu ostatnich lat. Można wymienić m.in.:

• opuszczenie Wielkiej Brytanii ze struktur Unii Europejskiej (brexit),
• wybuch pandemii koronawirusa, która spowodowała duży zastój gospodarczy,
• wojna na Ukrainie zaburzająca łańcuchy dostaw i wycofywanie się państw ze współpracy z Rosją, będąca inicjatorem konfliktu,
• kryzys energetyczny, który pogłębił się przez rezygnację surowców z Rosji (właśnie ze względu na wspomnianą agresję na Ukrainę),
• niestabilna sytuacja na świecie zniechęca również do inwestowania za granicą,
• coraz częstsza krytyka organizacji międzynarodowych z globalnym zasięgiem np. ONZ, WHO, UE, jakoby ich działania okazują się nieskuteczne i mało decyzyjne w obliczu problemów,
• niechęć do ratyfikacji (formalnego zatwierdzenia) umów międzynarodowych przez takie kraje jak np. USA, Chiny, Rosja.

Procesy deglobalizacyjne

Jakie działania mogą obejmować proces deglobalizacji? Są to np.:

• Nacisk na większy udział produkcji lokalnych, regionalnych towarów, które zaspokoiłyby popyt krajowy, przy stopniowym odchodzeniu od międzynarodowych dostawców;
• Realizacja ekonomii społecznej, czyli takiej, która przynosi wymierne korzyści ekonomiczne, ale także realizuje cele społeczne np. aktywizacja zawodowa, wsparcie osób w trudnej sytuacji życiowej, zagrożonych wykluczeniem społecznym – osoby starsze, niepełnosprawni itd.;
• Wspieranie rodzimej przedsiębiorczości poprzez tworzenie norm prawnych, sprzyjających pobudzaniu działań przedsiębiorczych, nawiązywanie partnerstw, pomoc w tworzeniu strategii biznesowej, dofinansowanie, korzystanie z ulg podatkowych, wsparcie technologiczne, oferowanie doradztwa i szkoleń dla przedsiębiorców,
• Promowanie zrównoważonego rozwoju na rzecz wzrostu gospodarczego, dobrostanu społeczeństwa i ochrony środowiska,
• Przeciwdziałanie nieuczciwej konkurencji poprzez ustanowienie kar pieniężnych,
• Inwestowanie w odnawialne źródła energii,
• Edukowanie i nakłanianie do partycypacji w życiu społecznym obywateli (tworzenie społeczeństwa obywatelskiego),
• Koopetycja firm prywatnych z instytucjami publicznymi.

Korzyści deglobalizacji

W kontekście obecnych zmian, ciężko jednoznacznie ocenić, czy deglobalizacja jest pozytywnym, czy negatywnym zjawiskiem. Jakie korzyści mogą z niej wynikać?

• Pandemia i ograniczenie łańcuchu dostaw, przekraczania granic pokazało, że nie zawsze warto całkowicie uzależniać się od zagranicznych kontrahentów. Nie warto bagatelizować wagi gospodarki narodowej i inwestować w nią, aby w podobnych sytuacjach nie polegać jedynie na zewnętrznych wpływach;
• Samowystarczalność gospodarek narodowych;
• Ograniczenie siły monopoli, które często dyktują warunki transakcji handlowych i nie zawsze będą one korzystne dla mniejszych graczy;
• Integracja władz i biznesu w wymiarze lokalnym;
• Zwiększenie produkcji towarów i usług poprzez ograniczenie eksportu;
• Promuje i umożliwia rozwój mniejszym firmom;
• Wyzwania globalne wymagają porozumienia i wspólnego działania, było to w szczególności widoczne podczas pandemii. Podobnie jest w kwestii ochrony środowiska, ponieważ jedynie rozwiązania na skalę światową mogą wyhamować postępujące zanieczyszczenie i zmiany klimatyczne.

Zagrożenia deglobalizacji

• Niektóre z problemów pojawiających się na świecie narzucają konieczność współpracy międzynarodowej np. ściganie przestępców uciekających za granicę byłoby nieskuteczne, jeżeli poszczególne jednostki policji w różnych krajach, nie współpracowały ze sobą;
• Ograniczenie stosunków międzynarodowych zwiększyłoby koszty produkcji, wzrost cen oraz mniejszy dostęp do niektórych towarów, surowców;
• Utrudniony dostęp do materiałów uniemożliwi niektórym producentom produkcję dóbr, co zmniejszy ich przychody;
• Tak poważna zmiana na rynkach może jeszcze bardziej zachwiać stabilność gospodarczą;
• Duży wzrost opłat za przewóz towarów;
• Państwa należące do państw rozwijających się potrzebują inwestycji zagranicznych, aby móc stymulować wzrost gospodarczy – ograniczenie współpracy między podmiotami z innych państw może ten proces znacząco zahamować;
• Skupienie się na wewnętrznych sprawach państwa nie sprzyja polityce imigracyjnej, może potęgować wrogość do obcych nacji, zachowania ksenofobiczne;
• Spowolnienie rozwoju technologicznego, ponieważ najczęściej jest on możliwy poprzez współpracę międzynarodową;
• Większe bezrobocie i ograniczone możliwości zawodowe, edukacyjne dla społeczeństwa;
• Mniejsza mobilność, trudności w podróżowaniu ze względu na zaostrzenie przepisów związanych z przekraczaniem granic.

Podsumowanie

Choć deglobalizacja mogłaby przynieść pewne pozytywne skutki, to opisane zmiany nie byłyby korzystne dla ogółu społeczeństwa. Współpraca międzynarodowa wciąż daje wiele szans na rozwój. O ile duże podmioty gospodarcze i silne rynki prawdopodobnie udźwignąłby wyzwania związane z uniezależnienie się, dla krajów mniej rozwiniętych oznaczałoby to zastój, a nawet regres. Najrozsądniejszą opcją byłoby osiągnięcie kompromisu i wprowadzanie częściowych zmian, aby poprawić dobrobyt większości, a nie jedynie najsilniejszym podmiotom i państwom.