Małgorzata Jagusiak 
Wprowadzenie zmian w rozliczaniu składki zdrowotnej od osób fizycznych prowadzących działalność gospodarczą wprowadziło sporo zamieszania. Na ten temat powstała niezliczona liczba publikacji i można powiedzieć, że jest to temat wiecznie żywy. W dzisiejszej publikacji odpowiemy na pytanie, w jakiej wysokości płaci składkę zdrowotną wspólnik spółki.
Kto podlega pod obowiązkowe ubezpieczenie zdrowotne?
Informacja na temat tego, kto podlega pod obowiązkowe ubezpieczenie zdrowotne, znajduje się w ustawie o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych. Nie będziemy wymieniać pełnego katalogu podmiotów zobowiązanych, skupimy się jedynie na wybranych, wśród których znajdziemy m.in.:
- pracowników w rozumieniu ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych,
- rolników lub ich domowników w rozumieniu przepisów o ubezpieczeniu społecznym rolników,
- osoby prowadzące pozarolniczą działalność gospodarczą lub osoby z nimi współpracujące, z wyłączeniem osób, które zawiesiły wykonywanie działalności gospodarczej,
- osoby wykonujące pracę na podstawie umowy zlecenie, umowy agencyjnej, umowy o świadczenie usług,
- osoby wykonujące pracę nakładczą.
Kluczowe w naszych dzisiejszych rozważaniach będzie ustalenie, kto kryje się pod pojęciem osoby prowadzącej pozarolniczą działalność gospodarczą.
Definicja osoby prowadzącej pozarolniczą działalność gospodarczą w świetle ustawy SUS
W kontekście omawianej tematyki powołamy się na ustawę o systemie ubezpieczeń społecznych (SUS), w której czytamy, że za osobę prowadzącą pozarolniczą działalność gospodarczą uważa się:
- Osobę prowadzącą działalność gospodarczą na podstawie przepisów ustawy Prawo przedsiębiorców.
- Twórcę i artystę.
- Osobę prowadzącą działalność w zakresie wolnego zawodu:
- w rozumieniu ustawy o zryczałtowanym podatku dochodowym,
- z której przychody są przychodami z działalności gospodarczej w rozumieniu przepisów o podatku dochodowym od osób fizycznych.
- Wspólnika jednoosobowej spółki z ograniczoną odpowiedzialnością oraz wspólników spółki jawnej, komandytowej lub partnerskiej.
- Akcjonariusza prostej spółki akcyjnej wnoszącego do spółki wkład, którego przedmiotem jest świadczenie pracy lub usług.
- Komplementariusza w spółce komandytowo-akcyjnej.
- Osobę prowadzącą publiczną lub niepubliczną szkołę, inną formę wychowania przedszkolnego, placówkę lub ich zespół, na podstawie przepisów ustawy Prawo oświatowe.
Uwaga!
W świetle ustawy SUS nie uważa się za osobę prowadzącą pozarolniczą działalność gospodarczą przedsiębiorcy, który:
- podejmuje działalność gospodarczą po raz pierwszy albo
- podejmuje ją ponownie po upływie co najmniej 60 miesięcy od dnia jej ostatniego zawieszenia lub zakończenia,
- nie wykonuje jej na rzecz byłego pracodawcy, dla którego przed dniem rozpoczęcia działalności gospodarczej w bieżącym lub w poprzednim roku kalendarzowym wykonywał w ramach stosunku pracy lub spółdzielczego stosunku pracy czynności wchodzące w zakres prowadzonej działalności gospodarczej.
Taki przedsiębiorca nie podlega pod obowiązkowe ubezpieczenia społeczne przez okres 6 miesięcy od dnia podjęcia działalności gospodarczej – korzysta z ulgi na start
Zasady opłacania składki zdrowotnej przez osoby fizyczne prowadzące działalność gospodarczą
Osoby fizyczne, które prowadzą działalność gospodarczą mają do wyboru trzy formy opodatkowania:
- Skala podatkowa.
- Podatek liniowy.
- Zryczałtowany podatek dochodowy.
| Skala podatkowa | 9% od kwoty dochodu |
| Podatek liniowy | 4,9% od kwoty dochodu |
| Zryczałtowany podatek dochodowy | W zależności od kwoty przychodów – składki obowiązujące w 2024 roku:
|
Ważne!
Według takich samych zasad opłacają składkę zdrowotną wspólnicy spółek osobowych i cywilnych, jeśli są osobami fizycznymi i mają możliwość wyboru opodatkowania według skali podatkowej, podatkiem liniowym czy zryczałtowanym
Pozostałe podmioty prowadzące działalność gospodarczą, które podatek dochodowy opłacają w oparciu o przepisy ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych (CIT) takie jak przykładowo:
- Wspólnik jednoosobowej spółki z o.o.
- Wspólnicy spółki jawnej, która jest podatnikiem CIT.
- Wspólnicy spółki komandytowej.
- Akcjonariusz prostej spółki akcyjnej.
opłacają składkę zdrowotną od podstawy wynoszącej 100% kwoty przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w sektorze przedsiębiorstw w czwartym kwartale roku poprzedniego. Na 2024 rok ta podstawa stanowi kwotę 7.7767,85 zł, a 9% od tej kwoty 699,11 zł.
Uwaga!
Akcjonariusze spółki akcyjnej (osoby fizyczne), jak również wspólnicy wieloosobowej spółki z o.o. nie są uznawane w świetle ustawy o SUS za osoby prowadzące pozarolniczą działalność gospodarczą, dlatego nie mają obowiązku opłacania składki zdrowotnej i składek społecznych
Zbieg tytułów do składki zdrowotnej
O zbiegu tytułów do składki zdrowotnej mówi dość często w kontekście prowadzenia przez przedsiębiorcę kilku firm. Czyli można prowadzić jednoosobową działalność gospodarczą (JDG) i jednocześnie być wspólnikiem w różnych spółkach. W takim przypadku jest wiele zależności a mianowicie, czy dochody spółki są opodatkowane na takich samych zasadach jak JDG. A może dana osoba jest wspólnikiem spółek CIT płacących składkę zdrowotną od podstawy 100% przeciętnego wynagrodzenia? W jeszcze innej konfiguracji może to być JDG i wspólnik spółki komandytowej i jednoosobowej sp. z o.o.
Zasady obliczania składki zdrowotnej w sytuacji kiedy przedsiębiorca prowadzi kilka firm zostały opisane w podlinkowanej publikacji.
Jaka wysokość składki zdrowotnej w przypadku gdy jesteś tylko wspólnikiem spółki?
Na podstawie dotychczasowych ustaleń wiemy już jak wygląda rozliczanie i wysokość składki zdrowotnej przy prowadzeniu jednoosobowej działalności gospodarczej i jako wspólnik spółki. Przy czym jeśli chodzi o spółki, to mogą to być podatnicy podatku PIT lub CIT i wówczas rozliczanie składki zdrowotnej będzie wyglądało odmiennie, zobaczmy to na przykładach.
Przykład 1
Pan Piotr jest wspólnikiem spółki cywilnej i wybrał opodatkowanie podatkiem liniowym. W takim przypadku będzie opłacał składkę zdrowotną w wysokości 4,9% od dochodu, który na niego przypada.
Przykład 2
Pan Jakub jest wspólnikiem jednoosobowej spółki z o.o., spółki komandytowej i akcjonariuszem prostej spółki akcyjnej. W takim przypadku będzie miał obowiązek opłacania wielokrotnej składki zdrowotnej, a konkretnie 3 razy po 699,11 zł, czyli 2.097,33 zł miesięcznie, taka wysokość obowiązuje w 2024 roku. W tym przypadku zgodnie z ustawą zdrowotną pan Jakub opłaca składkę z każdego tytułu odrębnie (art. 82 ust. 3 ustawy), ponieważ nie prowadzi jednoosobowej działalności gospodarczej.
Przykład 3
Pani Alicja prowadzi jednoosobową działalność gospodarczą i opłaca zryczałtowany podatek dochodowy, ale jest również wspólnikiem jednoosobowej spółki z o.o. i akcjonariuszem prostej spółki akcyjnej. W tym przypadku będzie opłacana składka zdrowotna według zasad obowiązujących dla ryczałtu i jedna składka zdrowotna od podstawy 100% przeciętnego wynagrodzenia, czyli w 2024 roku jest to kwota 699,11 zł. Pomimo, że jest wspólnikiem i akcjonariuszem w 2 spółkach poza jednoosobową działalnością, to będzie opłacała jedną składkę zryczałtowaną. Takie podejście potwierdza również ZUS w jednej z interpretacji z dnia 22.01.2024 r. decyzja nr 19/24. Obowiązek opłacania wielokrotnej składki zdrowotnej od różnych rodzajów działalności występuje wyłącznie wówczas, gdy dana osoba nie prowadzi jednoosobowej działalności gospodarczej, a jest jedynie wspólnikiem spółek podatku CIT wymienionych w art. 82 ust. 5 ustawy zdrowotnej.
Podsumowanie
Temat podlegania pod obowiązkowe ubezpieczenia społeczne i zdrowotne jest złożony i wielowątkowy. Należy go analizować w oparciu o różne przepisy dotyczące zarówno rozliczania składek społecznych, jak i składki zdrowotnej. W dzisiejszej publikacji omówiliśmy ogólne zasady obliczania składki zdrowotnej ze szczególnym zwróceniem uwagi na obowiązkowe składki zdrowotne dla wspólników różnego rodzaju spółek, w szczególności spółek opłacających podatek dochodowy od osób prawnych. W takim przypadku przepisy są szczególnie zagmatwane i niekiedy staje się problematyczne ustalenie składki zdrowotnej w prawidłowej wysokości. Może to prowadzić do obowiązku zapłaty wyższej lub niższej składki zdrowotnej, co zobrazowano na przykładach. Przykładowo składka zdrowotna obliczana od podstawy 100% kwoty przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia może być opłacana od każdej spółki, czyli wielokrotnie. Tak się dzieje, jeśli w żadnej ze spółek nie ma możliwości wybrania opodatkowania zgodnie z ustawą o PIT. W innych sytuacjach składka zdrowotna będzie opłacana jednokrotnie z tytułu udziałów w spółkach, o ile dana osoba będzie opłacała dodatkowo składkę zdrowotną według zasad dla skali podatkowej lub podatku liniowego czy ryczałtu dla działalności zarejestrowanej w CEIDG. Każdy przypadek może być inny, dlatego w przypadku wątpliwości warto jeszcze problem skonsultować z ZUS.
Stan prawny na dzień: 08.08.2024 r.
Adrianna Glapiak
Dorota Łesak
