Kasowy PIT dla przedsiębiorcy

Jak jest obecnie — PIT memoriałowy

W aktualnym stanie prawnym, podatek PIT u przedsiębiorców jest rozliczany w sposób memoriałowy, Wskazuje na to art. 14 ust. 1.c ustawy o PIT, który mówi, że przychód z działalności gospodarczej powstaje w dacie wystawienia faktury, wykonania usługi lub wydania towaru, niezależnie od tego, czy przedsiębiorca otrzymał należną mu zapłatę.

A zatem przychód należy rozpoznać w dacie zdarzenia, które zaistnieje jako pierwsze spośród daty wystawienia faktury, dokonania dostawy lub otrzymania całej należności od kontrahenta. Zobrazujmy to na przykładach:

• przedsiębiorca wystawił fakturę oraz otrzymał zapłatę po dokonaniu dostawy towarów — przychód powinien być wykazany w dacie dokonania dostawy towarów, czyli dla np. dostawy w dniu 24 lipca, dla której fakturę wystawiono w sierpniu, przychód należy wykazać w lipcu;
• faktura została wystawiona przed dokonaniem sprzedaży oraz otrzymaniem zapłaty — przychód należy wykazać w dacie wystawienia faktury, czyli np. dla faktury wystawionej w lipcu na dostawę dokonaną w sierpniu — przychód należy wykazać w lipcu;
• kontrahent uregulował całą należność przed dokonaniem dostawy oraz wystawieniem faktury — przychód należy wykazać w dacie otrzymania tej należności, czyli np. jeśli nabywca uregulował pełną należność w lipcu dla dostawy, która będzie wykonana w sierpniu, jak i w tym samym miesiącu będzie wystawiona faktura — przychód należy wykazać w lipcu. Przy tej opcji koniecznie jednak zajrzyj do artykułów:
• Faktury zaliczkowe na całą wartość zamówienia,
• Zaliczka na 100% wartości zamówienia.

Powyższe, czyli obecny memoriałowy sposób rozliczania PIT oznacza dla przedsiębiorcy, że powinien on wykazać przychód, nawet jeśli nie otrzymał za daną usługę/towar należnej zapłaty. Potwierdzenie tego znajdziemy w art. 14 ust.1 ustawy, który mówi, że przychodem są kwoty należne, choćby nie zostały faktycznie otrzymane, po wyłączeniu wartości zwróconych towarów, udzielonych bonifikat i skont. Tutaj przeczytasz, co może zrobić przedsiębiorca, jeśli nie otrzyma zapłaty, a przychód już wykazał w działalności (do czego był zobowiązany przepisami): brak dochodu a ulga na złe długi.

Analogicznie do rozpoznawania memoriałowo przychodów z PIT, memoriałowo wykazuje się koszty uzyskania przychodów, co oznacza, że ​​nie trzeba ich fizycznie ponieść, aby móc je uwzględnić w ewidencjach księgowych za dany okres. Za datę poniesienia kosztu uważa się datę otrzymania faktury, nawet jeśli wcześniej nabywca nie dokonał zapłaty. Aby dowiedzieć się więcej, przeczytaj: Ulga na złe długi w PIT a wydatki firmy.

Kasowy PIT — na czym ma polegać?

Jak czytamy w wykazie prac legislacyjnych i programowych Rady Ministrów, proponowane rozwiązania zakładają wprowadzenie możliwości wyboru kasowej metody rozliczania przychodów i kosztów, tzw. kasowego PIT, przez przedsiębiorców prowadzących działalność gospodarczą w niewielkich rozmiarach (fakultatywny sposób rozliczenia).

Dzięki tym rozwiązaniom przedsiębiorcy ci będą płacić podatek PIT dopiero po faktycznym otrzymaniu zapłaty za wydany towar albo wykonaną usługę oraz potrącać koszty uzyskania przychodów w dacie zapłaty za otrzymany towar lub wykonaną usługę. Po upływie 2 lat, licząc od dnia wystawienia faktury, rachunku albo zawarcia umowy, przedsiębiorca będzie obowiązany rozpoznać przychód z działalności gospodarczej, nawet jeżeli nie otrzyma od kontrahenta zapłaty za wydany towar lub wykonaną usługę.

Dla kogo kasowy PIT?

Kasowy PIT ma być dedykowany przedsiębiorcom prowadzącym jednoosobowe działalności gospodarcze, których przychody w poprzednim roku nie przekroczyły 1 mln zł oraz przedsiębiorcom, którzy rozpoczynają prowadzenie działalności gospodarczej. Będzie on dostępny dla przedsiębiorców rozliczających się na skali podatkowej, podatku liniowym oraz ryczałtem.

Ponadto kasowy sposób rozliczenia PIT będzie dotyczył wyłącznie transakcji pomiędzy przedsiębiorcami (tzw. B2B), tj. przychód i koszty uzyskania przychodów podatnik będzie rozpoznawał w sposób kasowy, gdy stroną transakcji będzie inny przedsiębiorca.

Kasowy sposób rozliczenia PIT ma być opcją dobrowolną. Jeśli przedsiębiorca wybierze metodę kasową dla PIT, będzie mógł z niej zrezygnować dopiero w kolejnym roku podatkowym.

Kasowego PIT nie będą mogli wybrać przedsiębiorcy, którzy prowadzą księgi rachunkowe (również gdy prowadzą je, mimo takiego obowiązku), a także przedsiębiorcy, którzy nie prowadzą samodzielnie działalności gospodarczej, czyli np. spółki cywilne, czy jawne.

Data powstania przychodu w kasowym PIT

W przypadku metody kasowej rozliczania przychodów datą powstania przychodu będzie dzień, w którym uregulowano należność, nie później jednak niż dzień:

1. upływu 2 lat, licząc od dnia wystawienia faktury, albo
2. likwidacji działalności gospodarczej.

Na potrzeby metody kasowej rozliczania przychodów, przez uregulowanie należności będzie rozumieć się również częściowe uregulowanie należności, w tym na poczet dostaw towarów i usług, które zostaną wykonane w następnych okresach sprawozdawczych. Przychodem będzie zatem również, np. zapłacona zaliczka, przedpłata czy zapłacona rata.

Przychód powstanie nie później niż w terminie 2 lat, licząc od daty wystawienia faktury. Oznacza to, że z upływem 2 lat, licząc od daty wystawienia faktury, przedsiębiorca będzie obowiązany rozpoznać przychód z działalności gospodarczej, nawet jeżeli w tym czasie nie otrzyma od kontrahenta zapłaty wynikającej z wystawionej faktury.

W metodzie kasowej przychód będzie powstawał również nie później niż w dacie likwidacji działalności gospodarczej. W przypadku, gdy przedsiębiorca nie otrzyma należności wynikającej z wystawionej faktury przed dniem likwidacji działalności gospodarczej, będzie obowiązany do rozpoznania przychodu wynikającego z wystawionej faktury najpóźniej w dacie jej likwidacji, nawet jeżeli od daty wystawienia faktury nie upłynęły jeszcze 2 lata.

Kasowy PIT a rozliczenie kosztów

Koszty uzyskania przychodów (z paroma wyjątkami) poniesione w roku, w którym przedsiębiorca będzie stosował metodę kasową rozliczania przychodów, będą potrącane w roku, w którym została uregulowana należność, nie wcześniej jednak niż w dacie poniesienia kosztu, którą jest np. data wystawienia faktury.

Jeżeli należność zostanie uregulowana przed datą poniesienia kosztu uzyskania przychodu, np. przed datą wystawienia faktury, to koszt uzyskania przychodu będzie potrącany najwcześniej w dacie jego poniesienia, np. w dacie wystawienia faktury. Koszty będą potrącane w takiej wysokości, w jakiej została uregulowana należność. Kosztem będą zatem również, np. zapłacone zaliczki, przedpłaty, raty.

Wyjątek od zasady potrącania kosztów w roku uregulowania należności będzie dotyczył odpisów z tytułu zużycia środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych (odpisy amortyzacyjne). Odpisy amortyzacyjne będą zaliczane do kosztów uzyskania przychodów na dotychczasowych zasadach — będą zatem mogły być zaliczone do kosztów, nawet jeżeli jeszcze podatnik nie zapłacił, np. za środek trwały, od którego dokonuje tych odpisów.

Jeżeli uregulowanie należności nastąpi po likwidacji działalności gospodarczej lub zmianie formy opodatkowania na ryczałt, koszty uzyskania przychodów, powinny być potrącone w ostatnim okresie rozliczeniowym przed likwidacją firmy lub zmianą formy opodatkowania.

Jak zgłosić kasowe rozliczenie PIT

Przedsiębiorcy, którzy będą chcieli rozliczać PIT kasowo, będą musieli zgłosić do urzędu oświadczenie o wyborze metody kasowej rozliczania przychodów, w terminie do dnia 20 lutego roku podatkowego, a w przypadku przedsiębiorcy rozpoczynającego prowadzenie działalności gospodarczej w trakcie roku — w terminie do 20. dnia miesiąca następującego po miesiącu rozpoczęcia działalności, albo w terminie, do końca roku, jeżeli rozpoczęcie działalności nastąpiło w grudniu roku podatkowego.

Przykład 1.

Pan Jan, który od paru lat prowadzi działalność gospodarczą, chciałby w roku 2026 rozliczać swoje przychody metodą kasową. Powinien on złożyć do urzędu skarbowego, oświadczenie o wyborze metody kasowej w terminie do 20 lutego 2026 roku.

Przykład 2.

Pani Magdalena rozpoczęła działalność w lipcu 2026 roku, chciałaby rozliczać przychody PIT metodą kasową. Powinna złożyć do urzędu, oświadczenie o wyborze metody kasowej do 20 sierpnia 2026 roku.

Przykład 3.

Pan Adam otworzył firmę w grudniu 2025 roku, zdecydował o kasowym rozliczaniu przychodów dla celów PIT z działalności gospodarczej na 2025 rok. Powinien złożyć do urzędu oświadczenie o wyborze metody kasowej do 31 grudnia 2025 roku.

W przypadku wyboru metody kasowej rozliczania przychodów, przedsiębiorca będzie obowiązany stosować tę metodę przez cały rok podatkowy.

Dokonany wybór metody kasowej rozliczania przychodów będzie dotyczył również lat następnych, chyba że w kolejnych latach, przedsiębiorca w terminie do 20 lutego zawiadomi na piśmie właściwego naczelnika urzędu skarbowego o rezygnacji z metody kasowej rozliczania przychodów.

Obowiązki ewidencyjne w kasowym PIT

Przedsiębiorcy stosujący kasowe rozliczanie przychodów będą obowiązani prowadzić ewidencję faktur, dokumentujących przychody rozliczane metodą kasową.

Ewidencja powinna zawierać co najmniej:

• datę wystawienia faktury,
• numer faktury,
• kwotę należności wynikającą z faktury,
• datę uregulowania należności.

Stosowanie przez przedsiębiorcę kasowego PIT pozostanie bez wpływu na rozliczenia podatku dochodowego kontrahenta tego przedsiębiorcy. Oznacza to, że np. przedsiębiorca stosujący kasowy PIT, przychód z tytułu sprzedanego towaru rozpozna, co do zasady, po otrzymaniu zapłaty, a przedsiębiorca nabywający towar, który nie stosuje kasowego PIT, np. osoba prawna, koszt uzyskania przychodu rozliczy memoriałowo.

Zmiana metody rozliczania PIT

Jeżeli faktura zostanie wystawiona w roku, w którym przedsiębiorca stosował metodę kasową rozliczania przychodów, a uregulowanie należności nastąpi w roku, w którym przedsiębiorca już nie będzie stosował tej metody, do ustalenia daty powstania przychodu wynikającego z tej faktury, należy przyjąć zasady ustalania daty powstania przychodu stosowane w roku, w którym przedsiębiorca stosował metodę kasową rozliczania przychodów.

Jeżeli faktura została wystawiona w roku, w którym przedsiębiorca nie stosował metody kasowej rozliczania przychodów, a uregulowanie należności nastąpi w roku, w którym przedsiębiorca będzie stosował tę metodę, do ustalenia daty powstania przychodu wynikającego z tej faktury, należy przyjąć zasady ustalania daty powstania przychodu stosowane w roku, w którym faktura została wystawiona.

Jeżeli należność zostanie uregulowana po rezygnacji z metody kasowej, koszty uzyskania przychodów będą potrącane w roku uregulowania należności. Jeżeli zatem przedsiębiorca otrzyma, np. fakturę kosztową wystawioną w roku, w którym stosuje metodę kasową, a opłaci ja, po rezygnacji z metody kasowej, np. w następnym roku, to koszt wynikający z tej faktury potrąci w roku opłacenia faktury.

Kasowy PIT a zatory płatnicze

Projekt ustawy w zakresie kasowego PIT, wprowadza zmiany dotyczące przepisów o tzw. zatorach płatniczych.

Co do zasady, przepisy o zatorach płatniczych nie będą miały zastosowania do należności wynikających z transakcji rozliczanych metodą kasową.

Przepisy o zatorach znajdą w całości zastosowanie do należności wynikających z transakcji, które zostaną zaliczone do przychodów po upływie dwuletniego okresu liczonego m.in. od daty wystawienia faktury.

Nie znajdzie jednak zastosowania ograniczenie w stosowaniu przepisów o zatorach płatniczych określone w art. 26i ust. 10 pkt 2 ustawy PIT, zgodnie z którym przepisów o zatorach nie stosuje się m.in. w sytuacji, gdy od daty wystawienia faktury (rachunku) upłynęły 2 lata. W takim przypadku zmniejszenia podstawy obliczenia podatku lub zwiększenia straty, przedsiębiorca będzie dokonywał odpowiednio przy obliczeniu zaliczki za okres, w którym ustalił przychód z uwagi na upływ dwuletniego okresu lub w zeznaniu podatkowym składanym za rok podatkowy, w którym ustalił przychód z uwagi na upływ dwuletniego okresu.

Spis z natury a kasowy PIT

Jak możemy przeczytać w uzasadnieniu do Rozporządzenia zmieniającego rozporządzenie w sprawie prowadzenia podatkowej księgi przychodów i rozchodów, „Podatnicy, którzy wybiorą kasową metodę rozliczania przychodów, będą mogli potrącić koszty uzyskania przychodów z tytułu zobowiązań na rzecz innego przedsiębiorcy dopiero po ich uregulowaniu.Oznacza to, że nieopłacone zobowiązania nie będą mogły być zaksięgowane w podatkowej księdze przychodów i rozchodów jako koszty uzyskania przychodów. Przykładowo przyjęcie towaru handlowego będzie mogło być zaksięgowane dopiero po uregulowaniu należności za ten towar.

Natomiast spisem z natury będą objęte również towary, których zakup nie został opłacony. Dodawany przepis pozwoli na pomniejszenie wartości spisu z natury o wartość towarów, ujętych w tym spisie, a które w danym roku podatkowym nie zostały zaksięgowane”.

Kiedy przepisy wejdą w życie?

Zakładano, że ustawa wejdzie w życie z początkiem przyszłego roku. Tak deklarował Wiceminister Finansów, zaznaczając, że Rada Ministrów ma na uwadze zasadę niewprowadzania zmian w ciągu roku podatkowego.

Deklarację potwierdzono 27 września 2024 roku – posłowie uchwalili nowelizację ustawy o PIT. Przedsiębiorcy, którzy spełniają warunki, będą mogli skorzystać z tej formy rozliczenia od 1 stycznia 2025 roku.

Tutaj prześledzimy bieg ustawy.

Stan prawny na dzień: 27.09.2024