Opodatkowanie usług budowlanych związanych z nieruchomością wykonywanych na terenie Niemiec przez polską firmę

Usługi budowlane a VAT - omówione zagadnienia:

Rozliczanie usług budowlanych świadczonych poza granicami Polski odbywa się na zasadach szczególnych na gruncie podatku VAT. Rodzi to określone problemy z ich prawidłowym rozliczeniem. W dzisiejszej publikacji zajmiemy się opodatkowaniem usług budowlanych wykonywanych przez polską firmę, związanych z nieruchomością położoną na terenie Niemiec.

Jak należy rozumieć usługę budowlana na nieruchomości?

W ustawie o podatku VAT nie zdefiniowano pojęcia usług budowlanych. Dlatego w tym celu najprościej będzie sięgnąć do ustawy Prawo budowlane, gdzie pojawia się informacja na temat robót budowlanych.

Pod pojęciem robót budowlanych należy rozumieć m.in.:
Budowę
Przebudowę Wykonywanie robót budowlanych, w wyniku których następuje zmiana parametrów użytkowych lub technicznych istniejącego obiektu budowlanego
Remont Wykonywanie w istniejącym obiekcie budowlanym robót budowlanych polegających na odtworzeniu stanu pierwotnego, a niestanowiących bieżącej konserwacji
Rozbiórkę obiektu budowlanego

Roboty budowlane to także szereg innych prac związanych z budową, których nie sposób wymienić. Warto w tym miejscu zaznaczyć, że nieodłącznym elementem związanym z budową będzie wykonanie urządzeń budowlanych.

Pod pojęciem urządzeń budowlanych mieszczą się m.in.:
Przyłącza i urządzenia instalacyjne Znajdzie się tutaj m.in.: instalacja elektryczna, gazowa, wodna, kanalizacyjna, odwadniająca, wentylacyjna, klimatyzacyjna, cieplna
Drogi dojazdowe
Ogrodzenia
Place postojowe

Oczywiście nie został wyczerpany katalog czynności związanych ze świadczeniem usług budowlanych. Przedstawiono jedynie na dużym poziomie ogólności, najpowszechniejsze z nich, z którymi mamy do czynienia w praktyce.

Świadczenie usług budowlanych – obowiązek podatkowy w VAT

Jak już wspomniano świadczenie usług budowlanych jest opodatkowane w VAT na zasadach szczególnych. Dlatego też zanim przejdziemy do meritum naszego artykułu opiszemy pokrótce, na jakich zasadach powstaje obowiązek podatkowy w VAT odwołując się do przepisów ustawy.

Usługi budowlane – obowiązek podatkowy w VAT
Miejscem świadczenia usług związanych z nieruchomościami jest miejsce położenia nieruchomości
Pod pojęciem usług związanych z nieruchomościami kryją się w szczególności usługi: świadczone przez rzeczoznawców, pośredników w obrocie nieruchomościami, zakwaterowania w hotelach lub obiektach o podobnej funkcji, użytkowania i używania nieruchomości, przygotowywania i koordynowania prac budowlanych, takich jak usługi architektów i nadzoru budowlanego
Jeżeli usługa budowlana jest świadczona na nieruchomości położonej poza terytorium Polski, to będzie opodatkowana w VAT w tym innym kraju

Więcej szczegółów i informacji na temat miejsca świadczenia usługi budowlanej na nieruchomości położonej za granicą dostępna jest w podlinkowanej publikacji.

Opodatkowanie usług budowlanych związanych z nieruchomością wykonywanych na terenie Niemiec przez polską firmę

Dość powszechną praktyką jest wykonywanie usług budowlanych na nieruchomościach położnych w Niemczech. Przedsiębiorcy mają dylemat, w jaki sposób taka usługa powinna być opodatkowana w VAT. Dodatkowo przy świadczeniu usług budowlanych dość często dochodzi do tzw. podwykonawstwa. W przepisach podatkowych nie ma definicji podwykonawcy, dlatego powołamy się na określenie tego terminu przez GUS.

Pod pojęciem podwykonawcy (def. GUS) należy rozumieć: osobę prawną, jednostkę organizacyjną niemającą osobowości prawnej, osobę fizyczną prowadzącą działalność gospodarczą, która za zgodą i wiedzą inwestora realizuje określone rodzaje i ilości robót na podstawie umowy z generalnym wykonawcą, głównie podmiot prowadzący działalność budowlaną. Generalny wykonawca jest obowiązany przekazać inwestorowi kopie umów z podwykonawcami.

Będziemy poszukiwali odpowiedzi na pytanie, kto i na jakich zasadach powinien dokonać rozliczenia podatku VAT. W tym miejscu należy zaznaczyć, że może wystąpić kilka okoliczności w przypadku takiego rozliczenia, przykładowo:

Polski wykonawca jest zarejestrowany do VAT w Niemczech.
Polski wykonawca nie jest zarejestrowany do VAT w Niemczech.
Polski podwykonawca jest zarejestrowany do VAT w Niemczech.

W ocenie organów podatkowych przy świadczeniu usług budowlanych na nieruchomości zagranicznej bez znaczenia pozostaje status nabywcy usługi oraz czy jest on przedsiębiorcą mającym siedzibę działalności gospodarczej na terytorium Polski, czy też jest przedsiębiorcą zagranicznym. Decydujące znaczenie dla ustalenia miejsca świadczenia usługi budowlanej ma miejsce położenia nieruchomości. Przykładowa interpretacja z dnia 12.08.2020 r. nr 0112-KDIL1-2.4012.242.2020.2.AG. Ta informacja będzie kluczowa do naszych dalszych rozważań. Poniżej opiszemy sobie zasady rozliczania w 3 różnych okolicznościach.

Polski wykonawca zarejestrowany do VAT w Niemczech – opodatkowanie usługi budowlanej

Najpierw przeanalizujemy sytuację, kiedy to będzie wykonywana usługa budowlana na niemieckiej nieruchomości przez polskiego podwykonawcę na rzecz polskiego wykonawcy, który jest zarejestrowany do VAT w Niemczech. W takim przypadku, to podwykonawca powinien wystawić fakturę VAT z adnotacją “odwrotne obciążenie”, na której nabywcą usługi będzie wykonawca z Polski. Skoro jest on zarejestrowany do podatku VAT w Niemczech, to w takim przypadku wykaże transakcję w deklaracji VAT w tym kraju i tam rozliczy podatek VAT

Polski wykonawca nie jest zarejestrowany do VAT w Niemczech – opodatkowanie usługi budowlanej

Co do zasady, zgodnie z ogólnym brzmieniem przepisów, firma wykonująca usługi budowlane na nieruchomości w Niemczech powinna dokonać zgłoszenia do VAT w Niemczech i tam rozliczyć VAT od tej usługi (nie będzie to podlegać pod VAT w PL, całość rozliczana w VAT w DE).

Jednakże:

przepisy poszczególnych krajów UE mogą pozwalać na to, aby obowiązek rozliczenia VAT od usługi związanej z nieruchomością przejął nasz kontrahent (firma), warunek: musi on posługiwać się numerem VAT-UE nadanym w tym kraju.

W takim przypadku wystawiamy fakturę w trybie odwrotnego obciążenia, w danych nabywcy, podając VAT-UE kupującego.

Przeniesienie obowiązku podatkowego VAT na kupującego-firmę, jak wspomnieliśmy wyżej, uzależnione jest od tego czy przepisy danego kraju mówią: “jeśli świadczysz usługi budowlane na terenie naszego kraju i nabywca tej usługi wyrazi zgodę na przejęcie obowiązku podatkowego w VAT – nie musisz dokonywać rejestracji do VAT w naszym kraju” i w tym zakresie należy dokonać ustaleń indywidualnie (w organach podatkowych danego kraju). Ponadto należy zweryfikować czy niezbędne są do tego dodatkowe zaświadczenia lub inne dokumenty.

Jeśli nasz kupujący nie posługuje się VAT-UE nadanym w kraju położenia nieruchomości – dla usługi związanej z nieruchomością, nie mamy prawa do wystawienia faktury w trybie odwrotnego obciążania, mamy obowiązek samodzielnie rozliczyć VAT od tej sprzedaży w kraju położenia tej nieruchomości.

Polski podwykonawca jest zarejestrowany do VAT w Niemczech – opodatkowanie usługi budowlanej

Pozostaje jeszcze trzecia sytuacja, kiedy to polski podwykonawca jest zarejestrowany do VAT w Niemczech a polski wykonawca nie jest zarejestrowany do VAT w tym kraju. W takim przypadku polski podwykonawca rozliczy usługę budowlaną w deklaracji niemieckiej. Podwykonawca wystawi fakturę zgodnie z przepisami obowiązującymi w Niemczech, z naliczonym podatkiem VAT niemieckim. Podatek VAT należny od tej transakcji zostanie wykazany w deklaracji VAT w Niemczech. Polski wykonawca otrzymując taką fakturę nie będzie miał prawa do odliczenia podatku VAT naliczonego. Może otrzymać zwrot VAT jeśli skorzysta z procedury VAT-REFUND, składając wniosek do właściwego naczelnika urzędu skarbowego w Polsce.

Podsumowanie

Polskie przepisy o VAT wypowiadają się na dużym poziomie ogólności, jeśli chodzi o rozliczanie usług budowlanych związanych z nieruchomością położoną poza Polską. W dzisiejszej publikacji pisaliśmy na temat nieruchomości, która konkretnie znajduje się na terenie Niemiec. W artykule opisane zostały sytuacje rozliczania podatku VAT, kiedy dochodzi do wykonywania prac budowlanych przez podwykonawcę. W takim przypadku obowiązek rozliczenia VAT będzie co do zasady po stronie wykonawcy i bez znaczenia pozostaje fakt, czy będzie on zarejestrowany do VAT w Niemczech, czy też nie. Jeżeli nie będzie zarejestrowany, to i tak powinien spełnić ten obowiązek. Zasygnalizowane zostało także, że można się spotkać z odmiennym stanowiskiem a mianowicie chodzi o przerzucenie obowiązku rozliczenia VAT na niemieckiego inwestora. Jeśli z okoliczności sprawy będzie wynikało, że rejestracja jest niezbędna, to warto pamiętać, że przygotowanie i złożenie wymaganych dokumentów może być czasochłonne a do tego sam proces rejestracji może potrwać, polski przedsiębiorca powinien mieć tego świadomość. Nieco inaczej będzie wyglądało rozliczenie usługi budowlanej na niemieckiej nieruchomości, jeśli podwykonawca będzie zarejestrowany do VAT w Niemczech. W tym przypadku, to on weźmie na siebie obowiązek rozliczenia wykonanej usługi w deklaracji niemieckiej. Wszystkie informacje, które zostały zawarte w przedmiotowej publikacji nie są poparte żadnymi szczególnymi przepisami, czy wyjaśnieniami. Można posiłkować się jedynie wydawanymi indywidualnymi interpretacjami. Dlatego też każdy przedsiębiorca, który wykonuje lub będzie wykonywał usługi budowlane poza granicami polski powinien we własnym zakresie ustalić, jak w jego przypadku powinno wyglądać rozliczenie w podatku VAT.

Stan prawny na dzień: 28.06.2024 r.