Kiedy zatem można mówić o przedawnieniu roszczeń i kiedy do niego dochodzi? O tym przeczytasz w poniższym artykule.
Przedawnienie roszczeń a przepisy prawa cywilnego
Przedawnienie roszczeń dotyczy roszczeń o charakterze majątkowym, przy czym zaznaczyć należy, że majątkowy charakter mają wszystkie roszczenia o charakterze pieniężnym.
W orzecznictwie sądowym wskazuje się, że „Instytucja przedawnienia służy uchyleniu stanu niepewności i przeciwdziała bierności wierzycieli w dochodzeniu należnych im roszczeń, a także ochronie dłużników przed dochodzeniem potencjalnie nienależnych roszczeń w sytuacji, gdy po upływie długiego okresu nie posiadają już dowodów na spłatę zobowiązania. W doktrynie zwraca się uwagę, że instytucja przedawnienia służy w większym stopniu zapewnieniu stabilizacji stosunków społecznych niż sprawiedliwości. Interes publiczny, któremu służy przedawnienie, sprawia, że normy regulujące tę instytucję mają charakter bezwzględnie wiążący. Stronom stosunku cywilnoprawnego nie przysługuje kompetencja do wyłączenia lub zmodyfikowania reguł przedawnienia. Skuteczne podniesienie zarzutu przedawnienia skutkuje oddaleniem powództwa” [por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 31 sierpnia 2022 r., sygn. akt I NSNc 37/21].
Przedawnienie roszczeń przeciwko przedsiębiorcy
Zgodnie z przepisem art. 43(1) Kodeksu cywilnego przedsiębiorcą jest co do zasady osoba fizyczna, osoba prawna i jednostka organizacyjna, która prowadzi we własnym imieniu działalność gospodarczą lub zawodową.
Tutaj istotne znaczenie będzie mieć przepis art. 118 Kodeksu cywilnego, który stanowi między innymi, że dla roszczeń związanych z prowadzeniem działalności gospodarczej termin przedawnienia wynosi trzy lata.
Przedawnienie roszczeń przeciwko konsumentowi
Przepis art. 22(1) Kodeksu cywilnego zawiera definicję legalną konsumenta, zgodnie z którą „Za konsumenta uważa się osobę fizyczną dokonującą z przedsiębiorcą czynności prawnej niezwiązanej bezpośrednio z jej działalnością gospodarczą lub zawodową”.
Tym samym konsumentem może być wyłącznie osoba fizyczna. Co więcej, czynności konsumenta nie mogą być związane bezpośrednio z jej działalnością gospodarczą lub zawodową, co oznacza, że musi dokonywać czynności w swoim własnym imieniu.
Przykład 1
Tomek Nowak zakupił w dniu 1 stycznia 2019 roku lodówkę od podmiotu YXZ będącego przedsiębiorcą. Dowodem zakupu był paragon fiskalny, sprzęt został zakupiony na cele prywatne, co pozwala wyprowadzić wniosek, że sprzęt ten został zakupiony przez konsumenta. Jeśli dojdzie do zepsucia się sprzętu i nieuwzględnienia reklamacji przez przedsiębiorcę, to konsument będzie mieć 6 lat – liczonych od dnia 1 stycznia 2019 roku na dochodzenie roszczeń.
Przepis art. 117 § 2(1) Kodeksu cywilnego stanowi, że „Po upływie terminu przedawnienia nie można domagać się zaspokojenia roszczenia przysługującego przeciwko konsumentowi”.
Tutaj zastosowanie wobec konsumenta będzie mieć termin 6-letni bądź 3-letni (w przypadku świadczeń okresowych, np. umowy najmu).
Nieuwzględnienie upływu terminu przedawnienia roszczenia wobec konsumentów
Zgodnie z art. 117(1) Kodeksu cywilnego w wyjątkowych wypadkach sąd będzie mógł, po rozważeniu interesów stron, nie uwzględnić upływu terminu przedawnienia roszczenia przysługującego konsumentowi, ale za to będzie trzeba wziąć pod uwagę następujące kwestie, tj.:
- długość terminu przedawnienia;
- długość okresu od upływu terminu przedawnienia do chwili dochodzenia roszczenia;
- charakter wszelkich okoliczności, które wpłynęły na niedochodzenie roszczenia przez uprawnionego.
Jak liczyć terminy przedawnienia?
Zgodnie z przepisem art. 118 Kodeksu cywilnego:
- termin przedawnienia wynosi 6 lat,
-
- termin przedawnienia dla roszczeń o świadczenia okresowe (np. zapłata czynszu) oraz roszczeń związanych z prowadzeniem działalności gospodarczej wynosi 3 lata.
WAŻNE – przepisy prawa cywilnego zakazują skracania i przedłużenia terminów przedawnienia, co oznacza, że terminy 6-letni i 3-letni nie mogą być ani skrócone, ani wydłużone.
Należy również zapamiętać, że koniec terminu przedawnienia przypada na ostatni dzień roku kalendarzowego, chyba że termin przedawnienia jest krótszy niż dwa lata.
Więcej o terminach przedawnienia roszczeń przeczytasz w tym artykule.
Bieg terminu przedawnienia i zawieszenie
Bieg przedawnienia rozpoczyna się od dnia, w którym roszczenie stało się wymagalne, a jeżeli wymagalność roszczenia zależy od podjęcia określonej czynności przez uprawnionego, to bieg terminu rozpoczyna się od dnia, w którym roszczenie stałoby się wymagalne, gdyby uprawniony podjął czynność w najwcześniej możliwym terminie. Z kolei bieg przedawnienia roszczeń o zaniechanie biegnie od dnia, w którym strona, przeciwko której roszczenie przysługuje, nie zastosowała się do treści roszczenia.
Bieg przedawnienia nie rozpoczyna się, a rozpoczęty ulega zawieszeniu:
- co do roszczeń, które przysługują dzieciom przeciwko rodzicom – przez czas trwania władzy rodzicielskiej;
- co do roszczeń, które przysługują osobom niemającym pełnej zdolności do czynności prawnych przeciwko osobom sprawującym opiekę lub kuratelę – przez czas sprawowania przez te osoby opieki lub kurateli;
- co do roszczeń, które przysługują jednemu z małżonków przeciwko drugiemu – przez czas trwania małżeństwa;
- co do wszelkich roszczeń, gdy z powodu siły wyższej uprawniony nie może ich dochodzić przed sądem lub innym organem powołanym do rozpoznawania spraw danego rodzaju – przez czas trwania przeszkody;
- co do roszczeń objętych umową o mediację – przez czas trwania mediacji;
- co do roszczeń objętych wnioskiem o zawezwanie do próby ugodowej – przez czas trwania postępowania pojednawczego.
WAŻNE – należy również pamiętać, że termin przedawnienia roszczeń może zostać przerwany poprzez dokonanie jakiejkolwiek czynności przed sądem, np. poprzez wniesienie powództwa albo gdy jedna ze stron uzna, że roszczenie jednak przysługuje drugiej stronie.
Podsumowanie
Przepis art. 118 Kodeksu cywilnego określa ogólny 6-letni termin przedawnienia roszczeń majątkowych, który jest liczony od chwili wymagalności roszczenia. W przypadku świadczeń okresowych przepisy przewidują 3-letni okres przedawnienia roszczeń. Należy również zapamiętać, że roszczenia ulegające przedawnieniu, których termin nie został określony przepisami szczególnymi, ulegają przedawnieniu po upływie sześciu lat.
Adrianna Glapiak 
Działalność nierejestrowana a kasa fiskalna – czy jest niezbędna?
Jak wysłać UPL-1 online? Sprawdź jak to zrobić?
Małgorzata Jagusiak
Czynny żal sposobem na uniknięcie kary
Monika Kobylak
Wspieranie nowych inwestycji – jak uzyskać decyzję?
