Rekompensata za wojsko dla przedsiębiorcy na ryczałcie

Okazało się, że o ile nie odnotowano dużych problemów, jeśli przedsiębiorca jest opodatkowany skalą podatkową lub podatkiem liniowym, to na takie już natrafiali przedsiębiorcy prowadzący działalność opodatkowaną ryczałtem. Czy problem udało się rozwiązać?

Rekompensata dla przedsiębiorców za ćwiczenia wojskowe

Przedsiębiorcom, którzy zostawiają firmę na czas ćwiczeń wojskowych przysługuje świadczenie pieniężne stanowiące rekompensatę za utratę dochodów z działalności gospodarczej.

Jednak w wielu przypadkach, żołnierze prowadzący firmę na ryczałcie mieli problem z uzyskaniem od dowódców jednostek wojskowych należnej rekompensaty za ćwiczenia.

Problemy przedsiębiorców-żołnierzy na ryczałcie

O tym, jakie komplikacje mieli przedsiębiorcy opodatkowani ryczałtem, wezwani na ćwiczenia wojskowe, możemy przeczytać m.in. w komentarzach czytelników do artykułu: Rekompensata dla przedsiębiorcy za ćwiczenia wojskowe.

Czytelnik “Mona” napisał, jak wygląda rzeczywistość (wg stanu na dzień 20.06.2023 r). “A co z osobami prowadzącymi działalność gospodarczą będące na ryczałcie? Urząd Skarbowy odmówił wydania zaświadczenia o dochodach (bo osoba ta złożyła roczny Pit 28 w którym wykazywane są przychody a nie dochody). Jednostka wojskowa wzywa do uzupełnienia wniosku o rekompensatę i przedstawienia z US zaświadczenia o dochodach w myśl art. 312 par. 2 „Świadczenie pieniężne za każdy dzień terytorialnej służby wojskowej pełnionej rotacyjnie stanowi kwota 1/22 całkowitego miesięcznego wynagrodzenia brutto lub dochodu, o których mowa w ust. 1, pomnożona przez liczbę dni pełnienia tej służby w danym miesiącu.” Rozporządzenie Ministra Obrony Narodowej z dnia 20 maja 2022 r. w sprawie świadczenia pieniężnego dla żołnierzy pełniących terytorialną służbę wojskową żołnierzy aktywnej rezerwy i żołnierzy pasywnej rezerwy określa, że par 4 pkt 2 „zaświadczenie o dochodach wydaje naczelnik urzędu skarbowego – w stosunku do żołnierza prowadzącego działalność gospodarczą.” I tym samym koło się zamyka”.

Przypadek Mony nie był odosobniony. Z podobnym problemem spotykali się żołnierze, którzy na czas ćwiczeń wojskowych zostawili firmę na ryczałcie.

Dowódcy jednostek nie chcieli wypłacić żołnierzom rekompensaty lub wypłacali ją w zaniżonej wysokości, ponieważ Ci nie mieli zaświadczenia o dochodach z urzędu skarbowego. Z kolei fiskus odmawiał wydawania zaświadczenia o dochodach dla ryczałtowców, ponieważ twierdził, że przedsiębiorca opodatkowany ryczałtem nie uzyskuje dochodu, ale przychód.

Czyli mieliśmy tutaj, jak słusznie zauważył kolejny z naszych czytelników — lukę w przepisach. Ustawa o obronie Ojczyzny w art. 312 odnoszącym się do wypłaty rekompensaty mówiła bowiem cały czas o dochodzie, nie zauważając przedsiębiorców, którzy są na ryczałcie — w stosunku do których nie funkcjonuje pojęcie “dochód”, a “przychód”

Wskutek powyższego, niektóre urzędy odmawiały wydawania zaświadczenia o dochodach. Czego konsekwencją były decyzje jednostek wojskowych, które uznawały, że dla przedsiębiorców na ryczałcie nie da się ustalić dochodu. I dla takich sytuacji stosowały art. 312 ust. 4 ustawy o obronie Ojczyzny, który mówił, że w przypadku gdy nie jest możliwe ustalenie wysokości dochodu z działalności gospodarczej, rekompensata za ćwiczenie wojskowe przysługuje w kwocie wynikającej z podzielenia przez 22 minimalnego wynagrodzenia krajowego obowiązującego w okresie pełnienia służby wojskowej. Uzyskany iloraz należy pomnożyć przez liczbę dni pełnienia tej służby.

Rekompensata liczona w ten sposób jest niższa niż rekompensata liczona dla osób, dla których jest możliwe ustalenie dochodu z działalności gospodarczej. Tutaj przeczytasz Jak obliczyć rekompensatę za utracony dochód.

Sprawa trafiła do Rzecznika Praw Obywatelskich

Na ratunek żołnierzom-ryczałtowcom przyszedł Rzecznik Praw Obywatelskich (RPO), który 11.08.2023 r. wystosował odpowiednie pismo do Ministerstwa Obrony Narodowej (MON). Zwrócił w nim uwagę, na ten sam problem, co nasi czytelnicy, zauważając, że:

• “(…) problem (z wypłatą rekompensaty za ćwiczenia wojskowe — przyp.red.) dotyczy zwłaszcza tych żołnierzy, którzy rozliczają się na zasadzie ryczałtu od przychodów ewidencjonowanych. Podstawą opodatkowania podatkiem dochodowym jest w ich przypadku przychód, bo osoby te deklarują niewykazywanie kosztów dla uproszczenia rozliczeń z Urzędem Skarbowym. Dlatego w ich przypadku dochód równy jest przychodowi.”
• “Zgodnie z § 3 ust. 1 pkt 2 rozporządzenia MON z 20 maja 2022 r. ws. świadczenia pieniężnego dla żołnierzy (…), podstawę ustalenia świadczenia pieniężnego stanowi średnia miesięczna kwota dochodu uzyskanego przez żołnierza z prowadzonej działalności gospodarczej w roku poprzedzającym okres służby. Zaświadczenie stwierdzające wysokość tej kwoty wydaje naczelnik urzędu skarbowego na wniosek żołnierza prowadzącego działalność gospodarczą”.
• “Przy prowadzeniu przez żołnierza rezerwy działalności opodatkowanej zryczałtowanym podatkiem dochodowym od przychodów ewidencjonowanych, naczelnik urzędu skarbowego wydając zaświadczenia, sumuje dochód/przychód za cały rok. Dla niektórych organów takie zaświadczenie nie stanowi problemu, bowiem obliczają miesięczny dochód niezbędny do obliczenia przedmiotowej należności, wykonując proste matematyczne działanie podzielenia wskazanej kwoty przez liczbę miesięcy w roku.”
• “inne organy wojskowe, wykorzystując fakt, że Urząd Skarbowy w zaświadczeniu przedstawia dane za cały rok (bez rozbicia na dochód miesięczny) uznają, że brak jest możliwości ustalenia wysokości dochodu uzyskiwanego przez żołnierza z prowadzonej działalności gospodarczej i na podstawie wspomnianego art. 312 ust. 4 obliczają wysokość rekompensaty za jeden dzień ćwiczeń wojskowych przez podzielenie przez 22 minimalnego wynagrodzenia za pracę (…), obowiązującego w okresie odbywania przez żołnierza rezerwy pasywnej ćwiczeń wojskowych. W wielu sytuacjach takie postępowanie organów wojskowych prowadzi do istotnego zaniżenia należności tych żołnierzy.”
• “Nie ulega wątpliwości, że celem świadczenia jest zrekompensowanie żołnierzowi utraconego wynagrodzenia ze stosunku pracy, stosunku służbowego albo dochodu z prowadzonej działalności gospodarczej lub rolniczej, które mógł uzyskać w okresie odbywania ćwiczeń wojskowych. Niestety, w przypadku żołnierzy rezerwy, których działalność gospodarcza rozliczana jest w formie ryczałtu od niektórych przychodów ewidencjonowanych, świadczenie to, ze względu na sposób jego obliczania, nie spełnia przypisanej mu funkcji. Żołnierz jest zaś pozbawiony możliwości uzyskania rzeczywistej rekompensaty pieniężnej za utracony dochód”

Czy to koniec kłopotów żołnierzy prowadzących firmę na ryczałcie?

Interwencja RPO okazała się skuteczna, ponieważ w odpowiedzi na jego pismo, znowelizowano ustawę o Obronie Ojczyzny. Zgodnie z aktualnym brzmieniem, który obowiązuje od 23.09.2023 roku, w art. 312 obecnie znajdziemy zapisy odwołujące się już nie tylko do dochodu, ale i do przychodu:

• ust.2 – „Świadczenie pieniężne za każdy dzień terytorialnej służby wojskowej pełnionej rotacyjnie stanowi kwota 1/22 całkowitego miesięcznego wynagrodzenia brutto, dochodu lub przychodu dla żołnierzy rozliczających ryczałt od przychodów ewidencjonowanych (…), pomnożona przez liczbę dni pełnienia tej służby w danym miesiącu”;
• ust.4 – “W przypadku gdy prowadzona przez żołnierza OT działalność gospodarcza w roku poprzedzającym okres pełnienia terytorialnej służby wojskowej rotacyjnie nie przynosiła dochodu lub przychodu dla żołnierzy rozliczających ryczałt od przychodów ewidencjonowanych lub przynosiła straty lub gdy nie jest możliwe ustalenie wysokości dochodu lub przychodu dla żołnierzy rozliczających ryczałt od przychodów ewidencjonowanych uzyskiwanego przez żołnierza z prowadzonej działalności gospodarczej albo wysokości utraconego wynagrodzenia ze stosunku pracy, świadczenie pieniężne przysługuje mu w kwocie wynikającej z podzielenia przez 22 minimalnego wynagrodzenia (…)”
• ust.11 – Minister Obrony Narodowej określi, w drodze rozporządzenia, sposób i tryb ustalania i wypłacania świadczenia pieniężnego żołnierzom (…) uwzględniając potrzebę rekompensaty utraconego wynagrodzenia, dochodu albo przychodu dla żołnierzy rozliczających ryczałt od przychodów ewidencjonowanych oraz konieczność zapewnienia sprawności i szybkości postępowania.

Nowelizacja ustawy o obronie Ojczyzny rozwiązuje więc problemy z wypłatą rekompensaty za ćwiczenia wojskowe dla przedsiębiorców rozliczających się na ryczałcie. W stosunku do ryczałtowców należy stosować takie same zasady obliczania rekompensaty za utracony przychód, jak dla przedsiębiorców na podatku liniowym, czy zasadach ogólnych, którzy odbywają ćwiczenia wojskowe.