Rozwiązanie i likwidacja spółki z o.o. – kiedy do niej dochodzi?

Likwidacja spółki z ograniczoną odpowiedzialnością – materiał youtube

Rozwiązanie spółki z o.o. a przepisy prawa handlowego

Przyczyny rozwiązania spółki z o.o.

Przepis art. 270 ustawy z dnia 25 września 2000 r. – Kodeks spółek handlowych (dalej jako KSH) stanowi, że rozwiązanie spółki powodują:

• przyczyny przewidziane w umowie spółki;
• uchwała wspólników o rozwiązaniu spółki albo o przeniesieniu siedziby spółki za granicę, stwierdzona protokołem sporządzonym przez notariusza;
• w przypadku spółki, której umowa została zawarta przy wykorzystaniu wzorca umowy, również uchwała wspólników o rozwiązaniu spółki opatrzona przez wszystkich wspólników kwalifikowanym podpisem elektronicznym, podpisem zaufanym lub podpisem osobistym;
• ogłoszenie upadłości spółki;
• inne przyczyny przewidziane prawem.

Przyczyny przewidziane w umowie spółki dotyczą przykładowo:

• upływu czasu, na jaki spółka została zawiązana;
• osiągnięcie celu spółki.

Uchwała wspólników o rozwiązaniu – warunki formalne:

• zwołanie zgromadzenia wspólników z porządkiem obrad obejmującym rozwiązanie spółki;
• oddanie 2/3 głosów przez obecnych wspólników za podjęciem uchwały o rozwiązaniu spółki, chyba że umowa spółki stawia w tym zakresie surowsze wymagania;
• objęcie uchwały aktem notarialnym.

Inne przyczyny rozwiązania spółki z o.o.:

• niezawarcie umowy spółki;
• sprzeczność przedmiotu działalności spółki określonego w umowie lub w statucie z przepisami prawa;
• brak postanowień dotyczących firmy, przedmiotu działalności spółki, kapitału zakładowego lub wkładów;
• brak zdolności do czynności prawnych osób podpisanych pod umową spółki lub statutem w chwili podpisywania.

Z kolei przepisy art. 21 i art. 271 KSH wymieniają przypadki rozwiązania umowy przez sąd i należą do nich:

• nie zawarto umowy spółki;
• określony w umowie albo statucie przedmiot działalności spółki jest sprzeczny z prawem;
• umowa albo statut spółki nie zawiera postanowień dotyczących firmy, przedmiotu działalności spółki, wkładów lub – z wyłączeniem prostej spółki akcyjnej – kapitału zakładowego;
• wszystkie osoby zawierające umowę spółki albo podpisujące statut nie miały zdolności do czynności prawnych w chwili ich dokonywania;
• żądanie wspólnika lub członka organu spółki, jeżeli osiągnięcie celu spółki stało się niemożliwe albo jeżeli zaszły inne ważne przyczyny wywołane stosunkami spółki;
• żądanie oznaczonego w odrębnej ustawie organu państwowego, jeżeli działalność spółki naruszająca prawo zagraża interesowi publicznemu.

W powyższych przypadkach wskazanych w przepisie art. 21 § 1 KSH o rozwiązaniu spółki orzeka sąd rejestrowy po uprzednim, bezskutecznym wezwaniu do usunięcia braków, chyba że są to braki nieusuwalne. Sąd rejestrowy nie będzie miał możliwości orzeczenia o rozwiązaniu spółki, jeżeli od daty jej wpisu do rejestru upłynęło 5 lat.

Sąd rejestrowy wszczyna z urzędu postępowanie o rozwiązanie podmiotu wpisanego do rejestru bez przeprowadzenia postępowania likwidacyjnego w przypadkach wskazanych w przepisie art. 25d ustawy o KRS tj.:

• W przypadku ustalenia przez sąd rejestrowy w postępowaniu o rozwiązanie podmiotu wpisanego do Rejestru bez przeprowadzania postępowania likwidacyjnego, że podmiot ten nie posiada zbywalnego majątku i faktycznie nie prowadzi działalności, sąd rejestrowy orzeka o rozwiązaniu podmiotu bez przeprowadzania postępowania likwidacyjnego i zarządza jego wykreślenie z Rejestru [por. ustęp 1];
• Istnienie niezaspokojonych zobowiązań ciążących na podmiocie wpisanym do Rejestru lub nieściągalnych wierzytelności nie wyłącza możliwości orzeczenia o rozwiązaniu tego podmiotu bez przeprowadzania postępowania likwidacyjnego [por. ustęp 2];
• Sąd rejestrowy umarza postępowanie o rozwiązanie podmiotu wpisanego do Rejestru bez przeprowadzania postępowania likwidacyjnego w przypadku ustalenia, że podmiot ten posiada zbywalny majątek lub faktycznie prowadzi działalność, albo w przypadku gdy poweźmie wiadomość, iż zachodzą inne istotne okoliczności przemawiające przeciwko rozwiązaniu tego podmiotu bez przeprowadzania postępowania likwidacyjnego, w tym w szczególności uzasadnione interesem wierzyciela [por. ustęp 3];
• Sąd rejestrowy ogłasza o rozwiązaniu bez przeprowadzania postępowania likwidacyjnego i wykreśleniu podmiotu wpisanego wyłącznie do rejestru stowarzyszeń, innych organizacji społecznych i zawodowych, fundacji oraz samodzielnych publicznych zakładów opieki zdrowotnej w Monitorze Sądowym i Gospodarczym [por. ustęp 4];
• Ogłoszenie w Monitorze Sądowym i Gospodarczym o rozwiązaniu podmiotu wpisanego do Krajowego Rejestru Sądowego bez przeprowadzania postępowania likwidacyjnego i jego wykreśleniu z Rejestru, nie podlega opłacie [por. ustęp 5].

Skutki rozwiązania spółki z o.o.

Rozwiązanie spółki następuje po przeprowadzeniu likwidacji, z chwilą wykreślenia spółki z rejestru [por. art. 272 KSH].

Skutkiem wszczęcia procesu likwidacji spółki z o.o. jest:

• przekształcenie się spółki ze spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w spółkę z ograniczoną odpowiedzialnością w likwidacji;
• zmiana celu istnienia spółki: spółka z o.o. w likwidacji nie jest już nakierowana na osiągniecie wspólnego celu gospodarczego przez jej wspólników, ale na zakończenie działalności, spłatę zobowiązań oraz ściągnięcie wierzytelności, upłynnienie pozostałego majątku spółki i jego podział pomiędzy wspólników;
• zmiana organu uprawnionego do reprezentowania spółki – w miejsce członków zarządu wchodzi likwidator, wygasają udzielone przez spółkę prokury;
• wyłączenie możliwości wypłacania dywidendy wspólnikom do czasu zaspokojenia przez spółkę wszystkich jej wierzycieli [tak Z. Jara (red.), Kodeks spółek handlowych, Komentarz 2021].

Likwidacja spółki z o.o. a przepisy prawa handlowego

Otwarcie likwidacji następuje z dniem uprawomocnienia się orzeczenia o rozwiązaniu spółki przez sąd, powzięcia przez wspólników uchwały o rozwiązaniu spółki lub zaistnienia innej przyczyny jej rozwiązania [por. art. 274 §1 KSH].

Likwidatorami są członkowie zarządu, chyba że umowa spółki lub uchwała wspólników stanowi inaczej. Jednakże warto pamiętać, że na wniosek osób mających interes prawny sąd może, z ważnych powodów, odwołać likwidatorów i ustanowić innych. Z kolei w myśl przepisu art. 277 § 1 KSH do sądu rejestrowego należy zgłosić: otwarcie likwidacji, nazwiska i imiona likwidatorów oraz ich adresy albo adresy do doręczeń elektronicznych, sposób reprezentowania spółki przez likwidatorów i wszelkie w tym zakresie zmiany, nawet gdyby nie nastąpiła żadna zmiana w dotychczasowej reprezentacji spółki. Każdy likwidator ma prawo i obowiązek dokonania zgłoszenia.

Czynności likwidacyjne prowadzone przez likwidatorów powinny zakończyć interesy bieżące spółki, ściągnąć wierzytelności, wypełnić zobowiązania i upłynnić majątek spółki (czynności likwidacyjne). Nowe interesy mogą wszczynać tylko wówczas, gdy to jest potrzebne do ukończenia spraw w toku. Nieruchomości mogą być zbywane w drodze publicznej licytacji, a z wolnej ręki – jedynie na mocy uchwały wspólników i po cenie nie niższej od uchwalonej przez wspólników [por. art. 282 §1 KSH].

Upadłość spółki z ograniczoną odpowiedzialnością

Zgodnie z przepisem art. 289 KSH:

• W przypadku upadłości spółki jej rozwiązanie następuje po zakończeniu postępowania upadłościowego, z chwilą wykreślenia z rejestru. Wniosek o wykreślenie z rejestru składa syndyk [por. §1];
• Spółka nie ulega rozwiązaniu, w przypadku gdy postępowanie upadłościowe zostało zakończone w wyniku zaspokojenia wszystkich wierzycieli w całości lub zatwierdzenia układu albo gdy postępowanie upadłościowe zostało uchylone lub umorzone [por. §2].

Co do zasady, stan niewypłacalności spółki z o.o. stanowi podstawę wszczęcia postępowania upadłościowego. Niemniej jednak samo rozwiązanie spółki nastąpi dopiero po zakończeniu postępowania upadłościowego z chwilą wykreślenia upadłej spółki z rejestru.

Postępowanie o rozwiązanie podmiotu bez przeprowadzania postępowania likwidacyjnego

Przepisy ustawy o KRS przewidują szczególną procedurę rozwiązania z urzędu przez sąd rejestrowy podmiotu wpisanego do rejestru bez przeprowadzania likwidacji. Zgodnie z przepisem art. 25a ust. 1 ustawy o KRS Sąd rejestrowy wszczyna z urzędu postępowanie o rozwiązanie podmiotu wpisanego do Rejestru bez przeprowadzania postępowania likwidacyjnego, w przypadku gdy:

• oddalając wniosek o ogłoszenie upadłości lub umarzając postępowanie upadłościowe, sąd upadłościowy stwierdzi, że zgromadzony w sprawie materiał daje podstawę do rozwiązania bez przeprowadzania postępowania likwidacyjnego;
• oddalono wniosek o ogłoszenie upadłości lub umorzono postępowanie upadłościowe z tego powodu, że majątek niewypłacalnego dłużnika nie wystarcza na zaspokojenie kosztów postępowania;
• wydano postanowienie o odstąpieniu od postępowania przymuszającego lub jego umorzeniu;
• mimo wezwania sądu rejestrowego nie złożono rocznych sprawozdań finansowych za 2 kolejne lata obrotowe;
• mimo dwukrotnego wezwania sądu rejestrowego nie wykonano innych obowiązków, o których mowa w art. 24 ust. 1.

Orzecznictwo

Wyrok Sądu Apelacyjnego w Gdańsku z dnia 29 stycznia 2019 r., sygn. akt V AGa 165/18

• Konflikty osobiste pomiędzy wspólnikami spółki mogą stanowić ważną przyczynę rozwiązania spółki, jednak istnienie takiego konfliktu nie stanowi automatycznie podstawy tak daleko idące działania, chyba że istniejące konflikty istotnie i trwale wpływają na funkcjonowanie spółki, stosunki spółki bądź uprawnienia wspólników. Wskazuje się, że wdrożenie tej procedury znajduje uzasadnienie tylko wtedy, gdy wymienionych przeszkód w działalności spółki nie można usunąć przy pomocy innych środków ochrony niż poprzez rozwiązanie spółki i podział jej majątku.

Wyrok Sądu Apelacyjnego w Gdańsku – III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych z dnia 18 stycznia 2017 r., sygn. akt III AUa 1489/16

• W przepisach art. 270 i 271 KSH wskazane są przyczyny rozwiązywania spółki. Zdarzenia tam wymienione powodują wszczęcie postępowania likwidacyjnego, które, jeżeli zostanie zakończone, skutkuje wykreśleniem spółki z rejestru. Chwilą rozwiązania spółki jest więc nie moment zaistnienia przyczyny, ale wykreślenie z rejestru jako następstwo postępowania likwidacyjnego lub upadłościowego. Byt prawny spółki ustaje więc z chwilą jej wykreślenia z rejestru przedsiębiorców. Bez względu na przyczynę (art. 270, 271 czy 21 KSH), postępowanie likwidacyjne musi być przeprowadzone (nie dotyczy to spółki w organizacji, gdy doszło do rozliczeń ze wspólnikami i wierzycielami). Postępowanie likwidacyjne rozpoczyna się od chwili otwarcia likwidacji (art. 274 KSH), tj. uprawomocnienia się orzeczenia o rozwiązaniu spółki przez sąd, powzięcia przez wspólników uchwały o rozwiązaniu spółki lub zaistnienia innej przyczyny.

Postanowienie Sądu Najwyższego – Izba Cywilna z dnia 20 maja 2016 r., sygn. akt II CSK 555/15

• Prawomocne orzeczenie sądu o rozwiązaniu spółki nie powoduje jej rozwiązania, lecz daje podstawę do wszczęcia postępowania likwidacyjnego (art. 274 § 1 KSH). W przypadku upadłości spółki, jej rozwiązanie następuje po zakończeniu postępowania upadłościowego, z chwilą wykreślenia z rejestru (art. 289 § 1 KSH). Zgodnie z art. 289 § 2 KSH, spółka nie ulega rozwiązaniu w przypadku, gdy postępowanie upadłościowe zostało zakończone w wyniku zaspokojenia wszystkich wierzycieli w całości lub zatwierdzenia układu albo gdy postępowanie upadłościowe zostało uchylone lub umorzone. Z przywołanych przepisów wynika zatem, że w razie ogłoszenia upadłości obejmującej likwidację majątku spółki, do jej rozwiązania prowadzi zakończenie postępowania upadłościowego w sposób, który uzasadnia wniosek o wykreślenie spółki z rejestru.

Podsumowanie

Z przepisów prawa handlowego w zakresie rozwiązania i likwidacji spółki z o.o. wynika, że w pierwszej kolejności muszą zajść przyczyny rozwiązania podmiotu, a następnie jest wszczynane postępowanie likwidacyjne, co ostatecznie daje możliwość rozwiązania spółki. Tym samym, dopiero gdy zaistnieje przyczyna rozwiązania spółki z o.o., można przeprowadzić jej likwidację. Należy pamiętać, że o rozwiązaniu spółki likwidator albo syndyk zawiadamia właściwy urząd skarbowy, przekazując odpis sprawozdania likwidacyjnego.