Skrócenie zwolnienia lekarskiego – kto i w jakich przypadkach może skrócić L4?

Skrócenie L4 – materiał na youtube

Zaświadczenie lekarskie (popularnie zwane zwolnieniem lekarskim lub L4) to dokument potwierdzający niezdolność do pracy we wskazanym okresie. Zwolnienie lekarskie wystawia lekarz z powodu choroby lub pobytu w szpitalu na okres orzeczonej czasowej niezdolności do pracy. W czasie zwolnienia nie można podejmować pracy zarobkowej ani wielu innych aktywności. Co zatem zrobić, jeśli przedsiębiorca lub pracownik na chorobowym, lepiej się poczuje i – w jego odczuciu – przestanie chorować przed końcem okresu przewidzianego w zwolnieniu? Czy można skrócić zwolnienie lekarskie? Kto może to zrobić i na jakich zasadach? Przeczytaj artykuł, a znajdziesz odpowiedzi na wszystkie pytania.

Przekazywanie zwolnienia lekarskiego do ZUS

Zaświadczenie lekarskie e-ZLA lekarz wystawia elektronicznie – informacja o L4 natychmiast zostaje dostarczona do ZUS i udostępniona na profilu PUE ZUS płatnikowi składek (tj. pracodawcy, u którego zatrudniony jest pracownik). W sytuacji, gdy chory jest przedsiębiorca, zwolnienie lekarskie znajdzie na swoim profilu PUE ZUS.

Co można robić na zwolnieniu lekarskim?

Lekarz wystawiający L4 oznacza je kodem 1 lub 2 w zależności od jednostki chorobowej i oceny lekarza. Te cyfry oznaczają wskazanie lekarskie:

• 1 – chory musi leżeć (przebywać w miejscu swojego zamieszkania przez cały czas trwania zwolnienia),
• 2 – chory może chodzić (opuszczać miejsce zamieszkania).

Nr 1 wskazuje, że chory nie może opuszczać miejsca swojego zamieszkania. Jedyny wyjątek dotyczy osób samotnych, które muszą wyjść z domu do apteki lub do sklepu po niezbędne zakupy.

Przykład 1

Pani Karolina, osoba samotna, przebywała na zwolnieniu z kodem nr 1. ZUS wykrył, że w okresie zwolnienia była w sklepie budowlanym, gdzie zaopatrywała się w artykuły do remontu mieszkania. Jest to podstawa do zakwestionowania prawa do zasiłku, ponieważ wyjście po zakup artykułów budowlanych nie jest realizacją niezbędnych potrzeb.

Przykład 2

Pan Piotr, który ma żonę i pełnoletnie dzieci, ale mieszkają oni w mieście oddalonym o 300 km, jest na zwolnieniu oznakowanym nr 1. Rano wyszedł po zakupy do sklepu spożywczego najbliższego miejscu zamieszkania. W tym czasie do mieszkania pana Piotra zapukał urzędnik kontrolujący z ZUS, nie zastał go, więc ZUS wezwał go do złożenia wyjaśnień. Pan Piotr przedstawił paragon ze sklepu potwierdzający, że dokonywał niezbędnych zakupów spożywczych w sklepie blisko domu, w dniu i o godzinie, kiedy odbywała się kontrola oraz oświadczył, że jego najbliższa rodzina (żona i dzieci) mieszkają na tyle daleko, że nie mogą mu zapewnić pomocy w codziennych czynnościach na czas jego choroby. ZUS przyjął te wyjaśnienia i nie zabrał prawa do zasiłku.

Osoba na zwolnieniu z kodem nr 2 może zamieszkiwać z innymi domownikami i jednocześnie ma prawo do opuszczania mieszkania w celu realizacji czynności codziennych. Nie istnieje definicja “czynności codziennych”, ale orzecznictwo przyjmuje je jako aktywności polegające na wyjściu po zakupy, na spacer. Nie można jednak podejmować działań w miejscu zamieszkania typu np. remont, naprawa samochodu.

Co przedsiębiorca może robić na zwolnieniu lekarskim?

Nie istnieje żaden przepis ani katalog czynności, które może wykonywać właściciel firmy na L4, a które są powiązane z prowadzeniem działalności. Lista dopuszczalnych aktywności wynika z orzecznictwa sądów.

Przedsiębiorca nie może wykonywać żadnej pracy zarobkowej wiążącej się ze specyfiką prowadzonej działalności. W szczególności nie może:

• obsługiwać klientów,
• pracowników,
• przyjmować dostaw itp.

Nie może także w czasie przebywania na L4 pracować jako pracownik innej firmy, niż swoja własna.

Za to ma prawo zajmować się czynnościami formalnoprawnymi, które są potrzebne do zachowania ciągłości działania firmy. Chodzi o:

• wystawianie faktur,
• podpisywania listy płac i wypłacanie pensji pracownikom,
• podpisywanie innych dokumentów itp.

Powyższe potwierdzają liczne uzasadnienia wyroków sądów, np. stosunkowo nowy wyrok Sądu Najwyższego z 27 lipca 2022 roku (sygn. akt I USKP 101/21).

Skrócenie L4 – kto może o tym zdecydować?

Podejmowanie pracy na L4 lub innych aktywności, które ZUS może przypisać jako niezgodne z celem zwolnienia, wiąże się z utratą prawa do zasiłku. Ponadto, pracodawca nie może dopuścić do pracy pracownika, który przebywa na zwolnieniu, nawet jeśli on sam twierdzi, że wyzdrowiał i chce wrócić do pracy.

Przedsiębiorca lub pracownik, którzy przebywają na L4, i uważają, że wyzdrowieli, nie mogą samodzielnie decydować o powrocie do pracy. Natomiast lekarz ma możliwość skrócić im L4, jeśli w jego ocenie odzyskali zdolność do pracy. Ważne jest to, na jaki okres zostało wystawione zwolnienie.

Zwolnienie lekarskie do 30 dni

W przypadku, kiedy lekarz wystawił zwolnienie na 30 dni lub mniej, można je skrócić pod warunkiem, że lekarz prowadzący wystawi zaświadczenie stwierdzające odzyskanie zdolności do wykonywania pracy. Wynika to z art. 58a ustawy zasiłkowej, który opisuje sposób postępowania w razie wydania zaświadczenia lekarskiego zawierającego błąd.

Przykład 3

Pan Marcin dostał zwolnienie lekarskie na okres od 1 do 30 września 2022 r. Po około dwóch tygodniach poczuł się lepiej i od razu umówił się na wizytę do lekarza. Lekarz stwierdził, że pan Marcin odzyskał zdolność do pracy i wydał stosowne zaświadczenia. Składały się na nie: informacja o stwierdzeniu nieważności zaświadczenia lekarskiego (tego pierwotnie wydanego) oraz nowe zaświadczenie lekarskie (z nową datą zakończenia okresu niezdolności do pracy). Podobnie jak e-ZLA, te zaświadczenia także są przesyłane drogą elektroniczną do ZUS oraz udostępniane przez PUE ZUS pracodawcy. W związku z tym pan Marcin następnego dnia przyszedł do pracy, a pracodawca dopuścił go do wykonywania obowiązków, gdyż w systemie miał informację, że okres niezdolności do pracy pana Marcina minął.

Zwolnienie lekarskie powyżej 30 dni pracownika

Jeśli okres zwolnienia lekarskiego pracownika jest dłuższy niż 30 dni, to o dopuszczeniu do pracy zadecydować może tylko lekarz medycyny pracy po przeprowadzeniu badań kontrolnych. W takim przypadku nie jest wystarczające zaświadczenie wydane przez lekarza prowadzącego. Reguluje to art. 229 § 2 Kodeksu Pracy, który mówi, że pracownik, który dostał zaświadczenie o niezdolności do pracy na okres powyżej 30 dni, podlega kontrolnym badaniom lekarskim w celu ustalenia zdolności do wykonywania pracy na dotychczasowym stanowisku.

Przykład 4

Pan Michał, z zawodu kucharz, złamał w wypadku rękę. Lekarz wystawił mu zwolnienie na 3 miesiące na czas zrastania się ręki (noszenia gipsu) i rekonwalescencję uszkodzonej kończyny. Tuż przed końcem zwolnienia pan Michał przestał odczuwać skutki złamania i, w jego opinii, ręka powróciła do sprawności sprzed wypadku. Pan Michał skontaktował się z pracodawcą i przedstawił mu swoje spostrzeżenia. Ten wystawił mu skierowanie na badania kontrolne do lekarza medycyny pracy. Lekarz potwierdził, że rekonwalescencja jest zakończona, pracownik może pracować na dotychczasowym stanowisku i wystawiał mu zaświadczenie o zdolności do pracy.

Zwolnienie lekarskie dłuższe niż 30 dni przedsiębiorcy

Nieco inaczej ma się sytuacja w przypadku przedsiębiorców przebywających na zwolnieniu powyżej 30 dni. Przedsiębiorcy nie mają obowiązku przeprowadzania badań wstępnych, okresowych i kontrolnych. W związku z tym, właściciel firmy, który jest na L4 dłuższym niż 30 dni, i uważa, że jego niezdolność do pracy minęła, więc może powrócić do pracy, powinien postępować, tak jakby jego zwolnienie było krótsze niż 30 dni.

Przykład 5

Pani Anita, jednoosobowy przedsiębiorca prowadzący punkt stylizacji paznokci, przebywała od ponad miesiąca na zwolnieniu, które zostało wystawione na 60 dni. Pani Anita lepiej się poczuła i przypuszczała, że choroba minęła, dlatego poszła na wizytę do swojego lekarza. Ten stwierdził powrót zdolności do pracy i wystawił stosowne zaświadczenie. Na jego podstawie pani Anita już kolejnego dnia może otworzyć punkt.

Zwolnienie lekarskie na dziecko

Specyficzną formą L4 jest zwolnienie lekarskie na dziecko. Do tego rodzaju zwolnienia ma prawo matka lub ojciec (nie mogą wziąć go jednocześnie) w celu sprawowania osobistej opieki nad dzieckiem lub innym członkiem rodziny. W trakcie przebywania na zwolnieniu otrzymują oni zasiłek opiekuńczy. Zasiłek wypłaca ZUS i przysługuje zarówno pracownikom, jak i przedsiębiorcom odprowadzającym dobrowolną składkę chorobową. Od wieku dziecka i przyczyny sprawowania opieki zależy, jaki jest maksymalny czas wypłacania zasiłku. W skrócie wygląda to tak:

• do 60 dni dla opieki nad dzieckiem do lat 8 w przypadku nieprzewidzianego zamknięcia żłobka, przedszkola lub szkoły albo dla opieki nad chorym dzieckiem do 14 roku życia,
• do 30 dni dla opieki nad dzieckiem do 18 roku życia, które posiada orzeczenie o znacznym stopniu niepełnosprawności,
• do 14 dni, aby opiekować się, innym niż dziecko, chorym członkiem najbliższej rodziny.

Podane liczby to roczny limit. Ma on zastosowanie niezależnie od liczby osób uprawnionych do zasiłku opiekuńczego oraz bez względu na liczbę dzieci i innych członków rodziny wymagających opieki. Po przekroczeniu limitu, ZUS automatycznie wstrzyma wypłatę zasiłku opiekuńczego.

Przykład 6

Pan Krystian w 2022 r. przez 50 dni pobierał zasiłek opiekuńczy z tytułu opieki nad chorym 11-letnim synem. Dziecko wyzdrowiało, ale w listopadzie 2022 r. zachorowało po raz kolejny. Tym razem to mama chłopca podjęła się opieki nad nim. Otrzyma ona zasiłek opiekuńczy tylko za 10 dni zwolnienia, ponieważ z limitu 60 dni, 50 zostało wykorzystane przez ojca dziecka.

Skrócenie zwolnienia lekarskiego – na jakich zasadach?

Zarówno przedsiębiorca, jak i pracownik na L4 mogą skrócić swoje zwolnienia o ile lekarz orzeknie, że ich zdolność do pracy powróciła. W żadnym wypadku nie mogą podejmować pracy przebywając w na zwolnieniu, nawet w sytuacji, kiedy dobrze się czują i wg nich choroba minęła. W przypadku stwierdzenia, że osoba przebywająca na L4 pracuje lub wykorzystuje zwolnienie w inny, niezgodny z celem sposób (np. remontuje mieszkanie) jest to podstawa do odebrania prawa do zasiłku chorobowego.