



Umowa o pracę może przestać obowiązywać pracownika i pracodawcę w wyniku jej rozwiązania w przypadku zawarcia porozumienia, za wypowiedzeniem lub bez złożenia wypowiedzenia. Jednakże poza tymi możliwościami, przepisy ustawy z dnia 26 czerwca 1974 roku – Kodeks pracy wyróżniają również taką instytucję, jaką jest wygaśnięcie umowy o pracę. Oznacza to, że w przypadku zaistnienia konkretnej okoliczności, umowa taka niejako automatycznie przestaje obowiązywać.
Ustanie stosunku pracy najczęściej kojarzy się z działaniami podejmowanymi przez pracodawcę lub pracownika w postaci złożenia wypowiedzenia umowy o pracę. To właśnie wypowiedzenie jest najczęściej stosowanym sposobem zakończenia zatrudnienia zarówno z inicjatywy pracownika, jak i pracodawcy. Warto jednak pamiętać, że rozwiązanie umowy o pracę może nastąpić również w innych formach, takich jak porozumienie stron czy rozwiązanie bez wypowiedzenia. Co więcej, w określonych sytuacjach przewidzianych przepisami prawa, umowa o pracę może wygasnąć z mocy prawa, bez konieczności składania jakichkolwiek oświadczeń woli.
Stosunek pracy może ustać na różne sposoby, nie tylko przez powszechnie znane wypowiedzenie umowy o pracę. Ogólne pojęcie rozwiązania umowy o pracę obejmuje wszystkie sytuacje, w których dochodzi do zakończenia zatrudnienia w wyniku działania jednej lub obu stron stosunku pracy.
Wyróżniamy następujące formy ustania stosunku pracy:
ROZWIĄZANIE UMOWY O PRACĘ – to zakończenie stosunku pracy na podstawie oświadczenia woli złożonego przez jedną lub obie strony i może nastąpić:
Więcej na temat rozwiązania umowy o pracę przeczytasz tutaj.
WYPOWIEDZENIE UMOWY O PRACĘ – wypowiedzenie jest jednym ze sposobów zakończenia stosunku pracy, który różni się od porozumienia stron czy rozwiązania bez wypowiedzenia i może nastąpić:
Więcej na temat wypowiedzenia umowy o pracę przeczytasz tutaj.
WYGAŚNIĘCIE UMOWY O PRACĘ – kolejną kategorią ustania stosunku pracy jest wygaśnięcie umowy, które następuje z mocy prawa, tj. bez potrzeby składania jakichkolwiek oświadczeń. Przykłady, kiedy umowa automatycznie wygasa, to:
Kiedy umowa o pracę wygasa? Zgodnie z przepisem art. 63 Kodeksu pracy „Umowa o pracę wygasa w przypadkach określonych w kodeksie oraz w przepisach szczególnych”.
Oznacza to, że wygaśnięcie umowy o pracę może nastąpić albo na podstawie ogólnych norm kodeksu pracy, albo na podstawie odrębnych regulacji prawnych. Katalog okoliczności skutkujących wygaśnięciem umowy jest zamknięty, co oznacza, że umowa może wygasnąć wyłącznie wtedy, gdy konkretna sytuacja została wyraźnie wskazana w przepisach prawa jako przyczyna ustania stosunku pracy.
Wśród okoliczności powodujących wygaśnięcie umowy o pracę należy wyróżnić:
Wygaśnięcie umowy z upływem czasu, na który została zawarta, wynika z ogólnych zasad prawa pracy. Choć przepisy kodeksu pracy nie wskazuje tego mechanizmu wprost jako wygaśnięcia (jak np. art. 63 Kodeksu pracy w przypadku tymczasowego aresztu czy śmierci), to umowa na czas określony wygasa z dniem określonym w umowie, o ile nie została wcześniej rozwiązana w inny sposób (np. wypowiedzenie lub porozumienie stron). Wynika to m.in. z następujących regulacji, tj.:
Co to oznacza w praktyce?
Śmierć pracownika jest okolicznością uzasadniającą wygaśnięcie umowy o pracę. Jeśli zaś chodzi o prawa majątkowe, które powstały w związku ze stosunkiem pracy, to przechodzą one po śmierci pracownika, w równych częściach na małżonka oraz inne osoby spełniające warunki wymagane do uzyskania renty rodzinnej w myśl przepisów o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych.
Co to oznacza w praktyce?
Co do zasady śmierć pracodawcy również stanowi podstawę do wygaśnięcia umowy o pracę. Co więcej, w związku ze śmiercią pracodawcy pracownikowi przysługuje odszkodowanie w wysokości wynagrodzenia za okres wypowiedzenia. Jednakże zgodnie z przepisami prawa pracy, taka umowa pozostanie ważna, przykładowo gdy:
Co to oznacza w praktyce?
Umowa o pracę wygasa również w przypadku tymczasowego aresztowania pracownika. Co istotne, pracownik musi być nieobecny 3 miesiące w pracy z powodu tymczasowego aresztowania, chyba że pracodawca rozwiązał wcześniej bez wypowiedzenia umowę o pracę z winy pracownika.
Nawet jeśli dojdzie do wygaśnięcia umowy o pracę z powodu tymczasowego aresztowania, to pracodawca jest obowiązany ponownie zatrudnić pracownika, jeżeli postępowanie karne zostało umorzone lub gdy zapadł wyrok uniewinniający, a pracownik zgłosił swój powrót do pracy w ciągu 7 dni od uprawomocnienia się orzeczenia. Jednakże warto zapamiętać, że pracodawca może odmówić ponownego zatrudnienia pracownika, jeżeli w ciągu 7 dni od przywrócenia do pracy nie zgłosił on gotowości niezwłocznego podjęcia pracy, chyba że przekroczenie terminu nastąpiło z przyczyn niezależnych od pracownika.
Co to oznacza w praktyce?
Stosunek pracy może zakończyć się nie tylko w wyniku świadomego działania jednej ze stron, ale także automatycznie, z mocy prawa, w przypadkach wyraźnie przewidzianych w przepisach. Przepisy prawa pracy wyróżniają dwa główne sposoby zakończenia stosunku pracy:
Zachęcamy do komentowania naszych artykułów. Wyraź swoje zdanie i włącz się w dyskusje z innymi czytelnikami. Na indywidualne pytania (z zakresu podatków i księgowości) użytkowników ifirma.pl odpowiadamy przez e-mail, czat lub telefon – skontaktuj się z nami.
Administratorem Twoich danych osobowych jest IFIRMA S.A. z siedzibą we Wrocławiu. Dodając komentarz na blogu, przekazujesz nam swoje dane: imię i nazwisko, adres e-mail oraz treść komentarza. W systemie odnotowywany jest także adres IP, z wykorzystaniem którego dodałeś komentarz. Dane zostają zapisane w bazie systemu WordPress. Twoje dane są przetwarzane na podstawie Twojej zgody, wynikającej z dodania komentarza. Dane są przetwarzane w celu opublikowania komentarza na blogu, jak również w celu obrony lub dochodzenia roszczeń. Dane w bazie systemu WordPress są w niej przechowywane przez okres funkcjonowania bloga. O szczegółach przetwarzania danych przez IFIRMA S.A dowiesz się ze strony polityki prywatności serwisu ifirma.pl.