Małgorzata Jagusiak 
Prowadzenie działalności gospodarczej wymaga kreatywności, wytrwałości i świeżego spojrzenia na wszystko co się dzieje wokół nas. Najczęściej do realizacji marzeń i planów potrzebne są środki finansowe i tu już trzeba twardo stąpać po ziemi, żeby je zdobyć. Niektóre inwestycje mogą okazać się mniej kosztowne, jeśli skorzystamy z ulg podatkowych. W dzisiejszej publikacji zajmiemy się omówieniem ulg z jakich mogą skorzystać przedsiębiorcy w 2024 roku.
Ulgi dla przedsiębiorców 2024
W ostatnich latach zostało wprowadzonych wiele ulg, które są przede wszystkim skierowane do innowacyjnych przedsiębiorców. Z założenia ulga pomniejsza dochód do opodatkowania i tu w przypadku jednoosobowej działalności gospodarczej nie każdy przedsiębiorca będzie mógł skorzystać z ulgi. Będzie to zależało od wybranej formy opodatkowania dochodów. Jedynie prowadzenie PKPiR pozwala na pomniejszenie przychodu o koszty uzyskania przychodów. Oznacza to, że przedsiębiorcy, którzy wybrali ryczałt nie skorzystają z większości ulg dedykowanych dla firm. Zobaczmy, z jakich obecnie ulg mogą skorzystać przedsiębiorcy:
Ulga IP BOX
Ulga nazywana Innovation Box lub Patent Box jest jedną z najwcześniej wprowadzonych ulg z myślą o przedsiębiorcach. W przypadku tej ulgi można skorzystać z preferencyjnej stawki podatku w wysokości 5% nic więc dziwnego, że cieszy się ona stosunkowo wysokim zainteresowaniem przedsiębiorców. Już na samym początku bo w 2019 roku Ministerstwo Finansów wydało objaśnienia podatkowe, w których stara się wyjaśnić przepisy, które odnoszą się do tej ulgi. Stawką podatku w wysokości 5% mogą być opodatkowane tzw. kwalifikowane prawa własności intelektualnej (kwalifikowane IP), o których jest mowa w ustawie o podatku dochodowym od osób fizycznych (art. 30ca ust. 2 ustawy PIT).
| Przedsiębiorca, który chce skorzystania z ulgi IP BOX musi spełniać łącznie 3 warunki wymienione poniżej: |
| Warunek 1
Kwalifikowane IP zostało wytworzone, ulepszone lub rozwinięte w ramach prowadzonej działalności badawczo-rozwojowej |
| Warunek 2
Kwalifikowane IP podlega ochronie prawnej na podstawie przepisów odrębnych ustaw lub ratyfikowanych umów międzynarodowych, których stroną jest Polska, oraz innych umów międzynarodowych, których stroną jest Unia Europejska |
| Warunek 3
Ustawowy katalog kwalifikowanych praw własności intelektualnej:
|
| Z ulgi skorzystają przedsiębiorcy, którzy składają zeznania PIT-36/PIT-36S i PIT-36L/PIT-36LS, do zeznania należy dołączyć PIT-IP |
Przedsiębiorcy, którzy będą korzystali z ulgi IP BOX muszą założyć ewidencję zdarzeń gospodarczych dla celów IP BOX.
Ulga IP BOX – jak ustalić czy jest prowadzona działalność badawczo-rozwojowa?
Jak już wcześniej napisaliśmy prawo do ulgi IP BOX przysługuje, o ile przedsiębiorca spełni łącznie 3 warunki, a jednym z nich jest prowadzenie działalności badawczo-rozwojowej. Z zapytaniami do organów podatkowych zaczęli się zwracać przedsiębiorcy, którzy powzięli wątpliwość, czy prowadzona przez nich działalność może zostać uznana za badawczo-rozwojową. Dyrektorzy Krajowej Informacji Skarbowej (KIS) notorycznie uchylali się od zajmowania stanowiska, jednak sądy jednomyślnie były temu przeciwne. W tym miejscu można przywołać jeden z wyroków NSA sygn. akt II FSK 1057/22 z dnia 12.05.2023 r. W uzasadnieniu wyroku sąd napisał m.in., że nie można żądać od przedsiębiorcy ubiegającego się o interpretację indywidualną, aby we własnym zakresie rozstrzygnął, czy podejmowane przez niego czynności stanowią działalność badawczo-rozwojową w rozumieniu art. 5a pkt 38-40 ustawy PIT. Organ podatkowy błędnie przyjął, że prace rozwojowe oraz badania naukowe nie mogą być przez niego rozpatrywane ze względu na ich pozapodatkowy charakter. W ocenie NSA nie można uznać takiego postępowania za prawidłowe, bowiem przeczy to nie tylko wykładni przepisów prawa, ale również treści wniosku o wydanie interpretacji indywidualnej.
W konsekwencji Ministerstwo Finansów w piśmie nr DOP 8.8012.19.2023 z dnia 12.06.2023 r. zajęło stanowisko, że postępowanie Dyrektora KIS jest niewłaściwe. Przedsiębiorca powinien móc uzyskać informacje, które są niezbędne do prawidłowego stosowania przepisów podatkowych. W ślad za tym Dyrektor KIS zaczął wycofywać swoje skargi z sądów. Bieżące interpretacje podatkowe potwierdzają, że podejście fiskusa się zmieniło – interpretacja nr 0115-KG ST2-2.4011.447.2023.2.AP z dnia 05.01.2024 r.
Problematyka stosowania ulgi IP BOX przez programistów została szczegółowo opisana w podlinkowanej publikacji.
Ulga na działalność badawczo-rozwojową
Z założenia ulgi skierowane do przedsiębiorców mają za zadanie zwiększać konkurencyjność polskich firm na rynkach międzynarodowych. Bez nowoczesnych rozwiązań trudno będzie nadążyć za najbardziej prężnymi gospodarkami. Ulga B+R jest jedną z tych, która została wprowadzona najwcześniej. Jak już pisaliśmy w poprzednim akapicie przedsiębiorcy nie zawsze mają pewność, czy podejmowane przez nich przedsięwzięcia mieszczą się w ustawowej definicji ulgi B+R. Jeśli jednak firma ma już tę pewność, to warto wiedzieć na czym polega na ulga.
| Pod pojęciem działalności badawczo-rozwojowej kryje się działalność twórcza obejmująca badania naukowe lub prace rozwojowe, podejmowaną w sposób systematyczny w celu zwiększenia zasobów wiedzy oraz wykorzystania jej do tworzenia nowych zastosowań |
Badania naukowe zostały zdefiniowane w ustawie o szkolnictwie wyższym i nauce i można tam przeczytać m.in., że:
|
Prace rozwojowe (definicja z ustawy o szkolnictwie wyższym i nauce) obejmują:
Prace rozwojowe nie obejmują działalności polegającej na rutynowych i okresowych zmianach wprowadzanych do produktów, procesów lub usług, nawet jeśli mają charakter ulepszeń |
W ramach ulgi na działalność B+R można odliczyć koszty kwalifikowane wymienione w ustawie o PIT, m.in.:
|
W ramach ulgi B+R można odliczyć koszty kwalifikowane w następującej wysokości:
|
| Z ulgi B+R mogą skorzystać przedsiębiorcy, którzy prowadzą PKPiR. Koszty kwalifikowane wpisuje się do kol. 16 książki. Zgodnie z opisem w tej kolumnie należy wpisać wszystkie koszty działalności B+R, niezależnie od tego, jaka ich część będzie odliczona od podstawy opodatkowania |
| Z ulgi skorzystają przedsiębiorcy, którzy składają zeznania PIT-36/PIT-36S i PIT-36L/PIT-36LS, do zeznania należy dołączyć PIT-BR |
Połączenie ulgi B+R i IP BOX
Do końca 2021 roku nie było mowy o łączeniu ulgi B+R i IP BOX, chociaż tak naprawdę ulgi te przenikają się nawzajem. Bez działalności B+R nie można skorzystać z ulgi IP BOX i na odwrót. Dlatego przy okazji zmian przepisów w Polskim Ładzie pojawiły się nowe regulacje.
Zmiana przepisu od 01.01.2022 r.
Od dochodu z kwalifikowanego prawa własności intelektualnej (IP BOX) podatnik może odliczyć koszty kwalifikowane do ulgi B+R, które doprowadziły do wytworzenia, rozwinięcia lub ulepszenia przez podatnika tego prawa
Wydawałoby się, że wydatki kwalifikowalne w takim przypadku mogłyby pomniejszać zarówno podstawę do opodatkowania w IP BOX i być ujmowane do ulgi B+R. Jednak organy podatkowe interpretują ten przepis inaczej, o czym można się przekonać w interpretacji z dnia 13.04.2023 r. nr 0111-KDIB1-1.4010.64.2023.2.MF. W tym przypadku Dyrektor KIS stoi na stanowisku, że koszty kwalifikowalne dla ulgi B+R jeśli zostaną uwzględnione w IP BOX nie mogą być odliczone jeszcze raz w ramach ulgi B+R. Na szczęście dla przedsiębiorców odmiennego zdania są sądy o czym można się z kolei przekonać w wyroku WSA z dnia 11.01.2023 r. sygn. akt I SA/Lu 534/22. W tym przypadku organ podatkowy również stał na stanowisku, że koszty kwalifikowane ulgi B+R, które zostaną uwzględnione jako koszt w IP BOX, nie mogą zostać odliczone w ramach ulgi B+R od dochodu ustalonego według zasad ogólnych. Sąd zgodził się jednak z przedsiębiorcą i uznał, że koszty kwalifikowane mogą być odliczane od dochodu z tytułu kwalifikowanych praw własności intelektualnej, ale jednocześnie możliwe jest ich odliczenie od dochodu opodatkowanego na zasadach ogólnych.
Po raz kolejny widać, jak nadużywana jest interpretacja przepisów podatkowych przez fiskusa.
Ulga na prototyp
Z ulgi na prototyp mogą skorzystać przedsiębiorcy, którzy wprowadzają na rynek nowy produkt. Zobaczmy w takim razie co można odliczyć w ramach tej ulgi.
W ramach ulgi na prototyp można odliczyć koszty:
|
Do kosztów produkcji próbnej zalicza się:
|
Do kosztów wprowadzenia na rynek nowego produktu zalicza się koszty:
|
| W ramach ulgi w zeznaniu rocznym można odliczyć 30% poniesionych wydatków, przy czym wysokość odliczenia nie może w roku podatkowym przekroczyć 10% dochodu osiągniętego z pozarolniczej działalności gospodarczej |
Jak można przeczytać w jednej z interpretacji podatkowych z dnia 03.02.2023 r. nr 0111-KDIB1-3.4010.691.2022.1.MBD ulgę na prototyp można połączyć z ulgą B+R czy z ulgą na robotyzację. Co do zasady takie ulgi można ze sobą łączyć, jednak nie powinny się one powielać. Podlinkowana interpretacja jest bardzo obszerna i porusza wiele wątków związanych z rozliczaniem ulg na innowacje, dlatego odsyłamy podmioty zainteresowane do przeanalizowania omawianych zagadnień.
Ulga prowzrostowa
Jak można przeczytać w projekcie objaśnień na temat ulgi prowzrostowej w zamyśle ustawodawcy było położenie nacisku na ekspansywny charakter działalności podatnika, co w rezultacie stwarza szansę do rozwoju przedsiębiorstw poprzez zdobywanie nowych rynków zbytu, co w konsekwencji powoduje ożywienie koniunktury gospodarczej. Dlatego też ulga prowzrostowa określa jest również jako ulga na ekspansję. Zobaczmy co na temat tej ulgi mówi ustawa o PIT.
| W ramach ulgi prowzrostowej można odliczyć koszty poniesione w celu zwiększenia przychodów ze sprzedaży produktów do wysokości dochodu uzyskanego przez podatnika w roku podatkowym z pozarolniczej działalności gospodarczej, nie więcej jednak niż 1.000.000 zł w roku podatkowym |
| Przez zwiększenie przychodów ze sprzedaży produktów rozumie się odpłatne zbycie produktów do podmiotu niebędącego podmiotem powiązanym |
Przedsiębiorca skorzysta z ulgi pod warunkiem, że w okresie 2 kolejno następujących po sobie lat podatkowych, licząc od roku podatkowego, w którym poniósł koszty zwiększył:
|
Za koszty kwalifikowane uważa się koszty:
|
| W ramach ulgi na ekspansję przedsiębiorca odliczy dwukrotnie te same wydatki, raz w kosztach uzyskania przychodów i drugi raz w zeznaniu rocznym |
| Z ulgi skorzystają przedsiębiorcy, którzy składają zeznania PIT-36/PIT-36S i PIT-36L/PIT-36LS |
Na stronach rządowych pojawił się projekt objaśnień z dnia 25 września 2023 r. w zakresie przepisów dotyczących ulgi prowzrostowej, nazywanej również ulgą na ekspansję.
Ulga na robotyzację
Kolejna ulga wprowadzona przez Polski Ład, która pozwala na odliczenie poniesionych kosztów na robotyzację, co ma na celu zwiększenie produktywności i konkurencyjności polskich firm. Jednak podobnie jak w przypadku poprzednio omawianych ulg i w tym przypadku przedsiębiorca, żeby skorzystać z ulgi musi ponieść znaczne nakłady finansowe. Zobaczmy co na temat ulgi mówią przepisy.
Za koszty poniesione na robotyzację uważa się koszty:
|
| Definicja robota przemysłowego, maszyn i urządzeń peryferyjnych do robotów przemysłowych znajduje się w ustawie o PIT (art. 52jb ust. 3 i 4) |
| W ramach ulgi na robotyzację można odliczyć dodatkowo 50% poniesionych kosztów w składanym zeznaniu rocznym |
| Z ulgi skorzystają przedsiębiorcy, którzy składają zeznania PIT-36/PIT-36S i PIT-36L/PIT-36LS. Do zeznania należy dołączyć PIT-RB/PIT-RBS |
W jednej z interpretacji podatkowych nr 0114-KDIP2-1.4010.339.2023.1.KW z dnia 18.07.2023 r. podkreślono, że za robota przemysłowego uznaje się taką maszynę, która powinna mieć zastosowanie przemysłowe w produkcji różnego rodzaju towarów i wyrobów. Natomiast roboty wykorzystywane w celach magazynowych, przemieszczania towarów oraz w magazynach, hurtowniach i centrach dystrybucyjnych nie będą spełniały definicji robota przemysłowego, o którym jest mowa w ustawie.
Ulga na innowacyjnych pracowników
Z ulgi na innowacyjnych pracowników mogą skorzystać firmy, które prowadzą działalność badawczo-rozwojową i zatrudniają pracowników o specjalistycznych kwalifikacjach. Poniżej zebraliśmy najważniejsze informacje na temat ulgi.
| Z ulgi na innowacyjnych pracowników skorzystają firmy, które prowadzą działalność badawczo-rozwojową |
| Z ulgi można skorzystać jeśli w danym roku podatkowym przedsiębiorca poniósł stratę lub osiągną zbyt mały dochód, żeby odliczyć pełną kwotę ulgi B+R |
| O nieodliczoną kwotę ulgi B+R można pomniejszać zaliczki na podatek dochodowy od wynagrodzeń pracowników innowacyjnych, którzy przeznaczają na prace B+R co najmniej 50% ogólnego wymiaru czasu pracy |
| Z ulgi można skorzystać po zakończonym roku podatkowym, w miesiącu następującym po miesiącu złożenia zeznania PIT-36/PIT-36S i PIT-36L/PIT-36LS |
Jak można skorzystać z ulgi na innowacyjnych pracowników zostało wyjaśnione w podlinkowanej publikacji.
Ulgi dla przedsiębiorców 2024 – podsumowanie
Ulgi na innowacje kierowane są do polskich firm prowadzących działalność gospodarczą. Z założenia wprowadzanie nowych rozwiązań technologicznych ma sprawiać, że firmy staną się bardziej konkurencyjne. Jak można przeczytać w różnych publikacjach sektor mikro, małych i średnich przedsiębiorstw ma problemy przede wszystkim z pozyskaniem czy wygospodarowaniem środków na ten cel. W konsekwencji pomimo tego, że zainteresowanie ulgami rośnie i tak nie jest na zadowalającym poziomie. W dzisiejszej publikacji omówiliśmy ulgi, z których mogą skorzystać przedsiębiorcy w 2024 roku. Przedstawione zostały podstawowe założenia do każdej z nich, dodatkowo nawiązano do aktualnie wydawanych interpretacji podatkowych. Jak się okazuje przedsiębiorcy mają wiele problemów z interpretacja nowych przepisów, które w większości obowiązują od 2022 roku. Ulgi są kierowane do wszystkich przedsiębiorców, bez względu na formę organizacyjną, przy czym osoby fizyczne prowadzące działalność gospodarczą skorzystają z ulg pod warunkiem, że prowadzą PKPiR. Przedsiębiorcy na ryczałcie nie odliczają kosztów uzyskania przychodów, tym samym nie odliczą ulgi. Z założenia ulga pozwala na wyższe odliczenia od dochodu. W przypadku firm, ponoszone wydatki raz są ujmowane po stronie kosztów uzyskania przychodów w trakcie roku, a drugi raz po zakończeniu roku w zeznaniu rocznym w wysokościach wynikających z przepisów. Najczęściej do każdej ulgi powinna być prowadzona dodatkowa ewidencja, która pozwoli na prawidłowe rozliczenie ulgi. Przedsiębiorcy rozliczający ulgi muszą pamiętać o wypełnieniu dodatkowych informacji wraz z zeznaniem rocznym.
Adam Sawicki
Marzena Łukasik
Adrianna Glapiak
