Adrianna Glapiak 
Obowiązek podatkowy w podatku od spadków i darowizn
Z przepisów ustawy z dnia 28 lipca 1983 r. o podatku od spadków i darowizn wynika, że obowiązek podatkowy ciąży na nabywcy własności rzeczy i praw majątkowych.
Z kolei zgodnie z przepisem art. 6 ust. 1 ustawy o podatku od spadków i darowizn obowiązek podatkowy powstaje:
- przy nabyciu w drodze dziedziczenia – z chwilą przyjęcia spadku;
- przy nabyciu w drodze zapisu zwykłego, dalszego zapisu lub z polecenia testamentowego – z chwilą wykonania zapisu zwykłego, dalszego zapisu lub polecenia;
- przy nabyciu tytułem zachowku – z chwilą zaspokojenia roszczenia;
- przy nabyciu w drodze zapisu windykacyjnego – z chwilą uprawomocnienia się orzeczenia sądu stwierdzającego nabycie spadku, postanowienia częściowego stwierdzającego nabycie przedmiotu zapisu windykacyjnego, zarejestrowania aktu poświadczenia dziedziczenia lub wydania europejskiego poświadczenia spadkowego;
- przy nabyciu praw do wkładów oszczędnościowych określonych w art. 1 ust. 2 – z chwilą śmierci wkładcy;
- przy nabyciu jednostek uczestnictwa określonych w art. 1 ust. 2 – z chwilą śmierci uczestnika funduszu inwestycyjnego;
- przy nabyciu w drodze darowizny – z chwilą złożenia przez darczyńcę oświadczenia w formie aktu notarialnego, a w razie zawarcia umowy bez zachowania przewidzianej formy – z chwilą spełnienia przyrzeczonego świadczenia; jeżeli ze względu na przedmiot darowizny przepisy wymagają szczególnej formy dla oświadczeń obu stron, obowiązek podatkowy powstaje z chwilą złożenia takich oświadczeń;
- przy nabyciu z polecenia darczyńcy – z chwilą wykonania polecenia;
- przy nabyciu w drodze zasiedzenia – z chwilą uprawomocnienia się postanowienia sądu stwierdzającego zasiedzenie;
- przy nabyciu w drodze nieodpłatnego zniesienia współwłasności – z chwilą zawarcia umowy albo ugody lub uprawomocnienia się orzeczenia sądu, jeżeli ich skutkiem jest nieodpłatne zniesienie współwłasności;
- przy nabyciu w drodze nieodpłatnej służebności, renty oraz użytkowania – z chwilą ustanowienia tych praw.
Jeżeli nabycie następuje w częściach, obowiązek podatkowy powstaje z chwilą nabycia poszczególnych części [por. art. 6 ust. 1a ustawy o podatku od spadku i darowizn].
Grupy podatkowe
Wysokość podatku od spadków i darowizn zróżnicowana jest w zależności od grupy podatkowej, do której zalicza się nabywcę. Zaliczenie do jednej z trzech grup uzależnione jest od osobistego stosunku nabywcy do osoby, od której lub po której następuje nabycie rzeczy i praw majątkowych.
Zgodnie z przepisem art. 14 ust. 3 ustawy o podatku od spadków i darowizn do poszczególnych grup podatkowych zalicza się:
- do grupy I – małżonka, zstępnych, wstępnych, pasierba, zięcia, synową, rodzeństwo, ojczyma, macochę i teściów;
- do grupy II – zstępnych rodzeństwa, rodzeństwo rodziców, zstępnych i małżonków pasierbów, małżonków rodzeństwa i rodzeństwo małżonków, małżonków rodzeństwa małżonków, małżonków innych zstępnych;
- do grupy III – innych nabywców.
Nowe limity obowiązujące od 13 października 2022 roku
Zgodnie z § 1 ust. 1 rozporządzenia kwoty wolne dla darowizn przeznaczanych przez obdarowanych wynoszą obecnie:
- 10 434 zł – od jednego darczyńcy;
- 20 868 zł – od wielu darczyńców łącznie.
Powyższe dotyczy zwolniona z podatku kwoty darowizn przeznaczanych przez obdarowanych na określone cele mieszkaniowe, co wynika z przepisu art. 4 ust. 1 pkt 5 ustawy o podatku od spadków i darowizn, zgodnie z którym zwalnia się od podatku nabycie w drodze darowizny pieniędzy lub innych rzeczy przez osobę zaliczoną do I grupy podatkowej w wysokości nieprzekraczającej 10 434 zł od jednego darczyńcy, a od wielu darczyńców łącznie nie więcej niż 20 868 zł w okresie 5 lat od daty pierwszej darowizny, jeżeli pieniądze te lub rzeczy obdarowany przeznaczy w okresie 12 miesięcy od dnia ich otrzymania na wkład budowlany lub mieszkaniowy do spółdzielni, budowę domu jednorodzinnego, nabycie lokalu mieszkalnego stanowiącego odrębną nieruchomość albo spłatę zabezpieczonego hipoteką kredytu mieszkaniowego wraz z odsetkami.
Co więcej, w § 1 ust. 2 rozporządzenia wprowadzono następujące limity od dnia 13 października 2022 r., tj.:
- I grupa podatkowa, czyli małżonek, zstępni, wstępni, pasierb, zięć, synowa, rodzeństwo, ojczym, macocha i teściowie – 10 434 zł;
- II grupa podatkowa, czyli zstępni rodzeństwa, rodzeństwo rodziców, zstępni i małżonkowie pasierbów, małżonkowie rodzeństwa i rodzeństwo małżonków, małżonkowie rodzeństwa małżonków, małżonkowie innych zstępnych – 7 878 zł;
- III grupa podatkowa, czyli inni nabywcy – 5 308 zł.
Tym samym zmianie uległy dotychczasowe limity kwot wolnych od podatku uregulowane w przepisie art. 9 ust. 1 ustawy o podatku od spadków i darowizn, tj.:
- 9 637 zł – jeżeli nabywcą jest osoba zaliczona do I grupy podatkowej;
- 7 276 zł – jeżeli nabywcą jest osoba zaliczona do II grupy podatkowej;
- 4 902 zł – jeżeli nabywcą jest osoba zaliczona do III grupy podatkowej.
Jeśli chcesz wiedzieć więcej na temat darowizny w rodzinie przeczytaj ten artykuł.
Co więcej, zgodnie z rozporządzeniem, zmiana również sięgnęła skalę podatkową, a mianowicie doszło do wzrostu przedziałów, do których stosuje się poszczególne stawki podatków.
Małgorzata Jagusiak
