Co to jest krzywa Laffera?

Niekoniecznie i właśnie o tym mówi krzywa Laffera!

Co to krzywa Laffera – definicja

Krzywa Laffera odnosi się do relacji między wysokością stawki podatkowej a wysokością wpływów do budżetu państwa. Zakłada, że podwyższenie podatków może przyczynić się do mniejszej ilości produkowanych dóbr, co w następstwie oznacza również niższe przychody dla rządu.

Przyczyny krzywej Laffera

Głównymi przyczynami wystąpienia tego zjawiska są:

• Mniejsza motywacja do pracy – kiedy oddajemy rządowi coraz większy procent zarobionych przez nas pieniędzy, nasza motywacja do pracy spadnie. W rezultacie niektórzy ludzie przestaną pracować i przestaną płacić podatki od części swoich dochodów. Dla właścicieli firm jest to rezygnacja lub zaprzestanie pewnej działalności, która mogłaby poszerzyć podstawę opodatkowania.
• Nieopłacalne zatrudnianie – dla przedsiębiorców, którzy do tej pory dążyli do osiągnięcia rentowności, koszt utrzymania pracownika wzrasta i przestaje być to opłacalne. Na dłuższą metę żaden właściciel nie może pozwolić sobie na straty finansowe i jest zmuszony zwolnić niektórych swoich pracowników, aby zmniejszyć zobowiązania podatkowe związane z ich zatrudnieniem.
• Rozwój szarej strefy – praca zacznie być wykonywana “na czarno”, czyli nie będzie opodatkowana. Część produktów, których ceny wzrosły w wyniku podwyżki podatku, zostanie zakupiona z nielegalnej lub ukrytej produkcji, co obniży wielkość obrotu podlegającego opodatkowaniu.

Efekty krzywej Laferra

Obniżenie stawek podatkowych może nieść ze sobą różne efekty – ekonomiczny, arytmetyczny, dochodowy lub substytucyjny.

• Efekt ekonomiczny

Ma charakter długoterminowy. Mniejsze podatki przyczyniają się do większych dochodów, zachęcając do większej konsumpcji. W następstwie, rosnący popyt pobudza gospodarkę – wzrasta produkcja, zatrudnienie, chętniej się inwestuje.

• Efekt arytmetyczny

Każda obniżka należności podatkowych oznacza mniejsze dochody państwa, ograniczając siłę funkcji stymulacyjnej podatków.

• Efekt dochodowy

Wyższe daniny publiczne zmniejszają finalne wynagrodzenie, które otrzymują pracownicy. Ludzie mogą czuć potrzebę pracować więcej, aby osiągnąć oczekiwany dochód.

• Efekt substytucyjny

Innym możliwym scenariuszem jest to, że pracownicy mogą czuć się zniechęceni przez niższe wynagrodzenia i nie będą widzieć sensu w wzmożonej pracy.

Przykłady krzywej Laffera

Poniżej przedstawimy 2 przykłady sytuacji gospodarczych, kiedy można było obserwować to zjawisko:

USA

W latach 80. w stanie Kalifornia obniżono o ponad połowę podatki od nieruchomości. Stawki podatkowe spadły z 70% do 28%, co jednocześnie spowodowało wzrost wpływów do budżetu USA o 28%. Pokazało to również, że reformy podatkowe najczęściej odbijają się na najbogatszych podatnikach. Ich udział wzrósł z 18% do 15,6%. Natomiast niemal połowa mniej zamożnego społeczeństwa zapłaciła mniej – z 7,4% spadło do 5,7%.

Innymi zauważalnymi skutkami obniżenia obowiązujących należności podatkowych w Stanach Zjednoczonych było zwiększenie podaży pracy o około 2% oraz zachęciło społeczeństwo do większych inwestycji.

Jednakże w wyniku zmiany władzy w USA, w 1990 postanowiono podnieść podatek od osób fizycznych z 28% do 31%. Okazało się jednak, iż pomimo wzrostu stawki podatkowej, rok później zanotowano mniejszy udział podatku dochodowego w budżecie państwa.

Polska

W Polsce również możliwe było wystąpienie efektu krzywej Laffera. Wzrost ceł i podatków na samochody sprowadzane z zagranicy w latach 1990-1991 nie spowodował wzrostu dochodów budżetowych, lecz ich spadek. Sytuacja powtórzyła się w 2000 roku. Gdy akcyza na popularne samochody wzrosła z 4% do 6%, ich sprzedaż w maju 2000 roku spadła o 26% w porównaniu z rokiem poprzednim. Wzrosły jedynie dochody z akcyzy, ale wpływy z podatku VAT z kolei spadły. Pod koniec lat 90. sytuacja wpływów budżetowych z akcyzy na alkohol “twardy” była podobna. Mimo kolejnych podwyżek akcyzy, dochody w 1999 r. były niższe niż w 1998 r. I odwrotnie – po obniżeniu podatku od alkoholu w 2002 roku wpływy podatkowe wzrosły. Złagodzenie przepisów przyczyniło się do redukcji nielegalnych działań.

Podsumowanie

Na podstawie powyższych zależności łatwo zauważyć, że zbytnie podwyższanie stawek podatkowych niekoniecznie będzie miało pozytywny wpływ na gospodarkę. Zwiększenie zasobów budżetu Państwa jest zakładane w teorii, a rzeczywistość pokazuje, że dużą rolę odgrywają także postawy społeczne, a efekty decyzji politycznych często są nieprzewidywalne. Wprowadzając większe opłaty należy liczyć się z niezadowoleniem obywateli, którzy będą prędzej czy później szukać sposobów, aby nie pogorszyć swojej sytuacji ekonomicznej.