Czym jest bezrobocie koniunkturalne i jaki ma wpływ na gospodarkę?

Bezrobocie koniunkturalne – definicja

Bezrobocie jest zjawiskiem występującym, gdy osoby chcące podjąć aktywność zawodową – nie może takowej znaleźć. Wskaźnik stopy bezrobocia jest jedną z najistotniejszych miar, która odzwierciedla sytuację ekonomiczną kraju. Wyróżniamy kilka rodzajów bezrobocia, w zależności od charakteru przyczyn stojących za osłabieniem rynku pracy.

Bezrobocie koniunkturalne jak sama nazwa wskazuje, wynika ze specyfiki cyklów koniunkturalnych, czyli wahań rynkowych i zmianach zachodzących w gospodarce. Zazwyczaj jest krótkoterminowe, ale pomimo to jego skutki finansowe mogą znacząco obciążyć ekonomię kraju.

Przyczyny

Niepokojącym sygnałem jest sytuacja, kiedy popyt na towary i usługi spada. Dzieje się tak właśnie podczas recesji i ujemnego wzrostu gospodarczego. Powoduje to mniejszą sprzedaż i spadek przychodów dla przedsiębiorstw, które następnie zmuszone są obniżyć koszty pracy. Wiąże się to z redukcją zatrudnienia. Zwolnieni pracownicy, którzy nie będą w stanie podjąć ponownie aktywności zawodowej, przyczynią się do wzrostu stopy bezrobocia. Innymi czynnikami potęgującymi to zjawisko mogą być:

• Zbyt wysokie stawki podatkowe dla przedsiębiorców;
• Niedopasowanie kompetencyjne w szczególności absolwentów szkół wkraczających na rynek pracy;
• Duża konkurencja na rynku pracy.

Skutki

Rosnące bezrobocie nie jest pożądana sytuacją na rynku. Jego skutki odbijają się na wiele sfer życia ekonomicznego i społecznego. Są to np.:

• Obniżenie produkcji w danych branżach – mniejsza dostępność towarów;
• Obniżenie płac;
• Długotrwały spadek popytu na towary i usługi, powoduje spadek cen, a w dalszej kolejności deflację;
• Wyższy wskaźnik przestępczości, rozwój tzw. szarej strefy;
• Pogłębianie się kryzysu gospodarczego, co prowadzi do ubożenia społeczeństwa i nierówności;
• Obciążenie budżetu państwa – zmniejszenie siły roboczej, a jednocześnie; wprowadzenie działań na rzecz aktywizacji zawodowej w formie np. zasiłków, programów socjalnych;
• Wahania cen na giełdzie;
• Zahamowanie rozwoju gospodarczego; Emigracja zarobkowa.

Inne rodzaje bezrobocia

Jako kolejne rodzaje bezrobocia można wyróżnić:

• Bezrobocie strukturalne – wynika z przemian, rozwoju technologicznego. Wraz z postępem IT wiele zawodów zostało wypartych z rynku pracy lub taki los je czeka. Np. robotyzacja i sztuczna inteligencja może w niedalekiej przyszłości zastąpić pracę sprzedawców w sklepach. Dodatkowo rosnący udział e-commerce w handlu zmienia zachowania zakupowe, koncentrując się na zakupach online, aniżeli stacjonarnych.
• Bezrobocie frykcyjne – następuje przez dynamiczny charakter zmian na rynku pracy, jest raczej krótkotrwałe. Mówimy o nim, gdy ludzie postanawiają zrezygnować z zatrudnienia na rzecz innego, chęci przebranżowienia się, zmiany miejsca zamieszkania itp.
• Bezrobocie instytucjonalne – jest spowodowane określonymi przepisami prawnymi, które determinują stosunki między pracodawcami a pracownikami. Powodem jego wystąpienia mogą być np. zachowania dyskryminacyjne.

Przykłady bezrobocia koniunkturalnego

1. Kryzys finansowy w 2008 roku

W wyniku krachu na rynkach finansowych i bankowych w 2008 w Stanach Zjednoczonych mieliśmy do czynienia z recesją gospodarczą i wzrostem bezrobocia koniunkturalnego. Osoby, które straciły swoje dotychczasowe źródło utrzymania, nie było w stanie spłacać zaciągniętych kredytów, co przyczyniło się do masowych bankructw.

Miało to wpływ również na rynek nieruchomości – zmalał popyt na nowe mieszkania, więc nastąpiła redukcja etatów wielu pracowników budowlanych, pogłębiając problem. W obliczu kryzysu zazwyczaj władza decyduje się na modyfikacje w polityce monetarnej i obniżenie stóp procentowych. Tak też stało się w przypadku Systemu Rezerwy Federalnej (banku centralnego USA).

Po ożywieniu gospodarki, sytuacja się odwróciła. Wzrósł popyt i sprzedaż mieszkań, zwiększając zapotrzebowanie na pracowników z sektora budowlanego i obniżając finalnie bezrobocie koniunkturalne.

2. Pandemia koronawirusa w 2020 roku

Na skutek wybuchu pandemii wiele przedsiębiorstw było zmuszonych tymczasowo zamknąć lub mocno ograniczyć swoją działalność. Upadek firmy lub zmniejszenie jej przychodów doprowadziło do wielu zwolnień. Rząd wprowadził program tarczy antykryzysowej, która miała przeciwdziałać negatywnym skutkom spowolnienia gospodarczego. Po stopniowym złagodzeniu obostrzeń pracodawcy znów mogli kontynuować pracę w swoich firmach i zaczęto na nowo zatrudniać nowych pracowników.

Metody walki z bezrobociem koniunkturalnym

Działania zapobiegające bezrobociu zależą od konkretnej sytuacji gospodarczej kraju. Najpopularniejszymi metodami walki z bezrobociem są:

• Obniżenie stóp procentowych, dzięki czemu wzięcie kredytu lub pożyczki jest bardziej opłacalne i skłania do większej konsumpcji, gdyż na nowo napędza mechanizmy rynkowe;
• Finansowanie kursów i szkoleń dla osób bezrobotnych;
• Dotacje z Urzędy Pracy, funduszy europejskich;
• Działania na rzecz aktywizacji zawodowej – organizacja staży, szkoleń, prac interwencyjnych we współpracy z Urzędami Pracy i pracodawcami;
• Przyznawanie zasiłków socjalnych;
• Obniżenie stawek podatkowych lub wprowadzenie zwolnień podatkowych, wprowadzenie ulg inwestycyjnych – świadczenie postojowe (przyznawane jednorazowo przedsiębiorcom i osobom zatrudnionym na umowy cywilnoprawne w okresie pandemii koronawirusa w Polsce);
• Zwolnienie ze składek ZUS dla przedsiębiorców na początku prowadzenia działalności;
• Obniżenie wieku emerytalnego;
• Przyznawanie niskooprocentowanych lub bezzwrotnych pożyczek dla przedsiębiorców na rozwój firmy.

Podsumowanie

Nie da się ukryć, że nie jest możliwe całkowite wyeliminować bezrobocia koniunkturalnego. Rynek jest zbyt dynamiczny i zmienny, aby przewidzieć, kiedy nastąpi recesja, skutkująca wzrostem stopy bezrobocia. Można jednak na takie sytuacje przygotować pewne działania i kreować politykę pieniężną w taki sposób, aby móc zawczasu zminimalizować to ryzyko. Przedsiębiorcy powinni być świadomi poszczególnych procesów, aby odpowiednio zaplanować strategię swojej firmy.