Kto odpowiada za zobowiązania podatkowe w spółce z o.o.?

Odpowiedzialność cywilnoprawna spółki z o.o.

Zgodnie z przepisem art. 291 KSH:

„Jeżeli członkowie zarządu umyślnie lub przez niedbalstwo podali fałszywe dane w oświadczeniu, o którym mowa w art. 167 § 1 pkt 2 lub art. 262 § 2 pkt 3, odpowiadają wobec wierzycieli spółki solidarnie ze spółką przez trzy lata od dnia zarejestrowania spółki lub zarejestrowania podwyższenia kapitału zakładowego”.

Z powyższej regulacji wynika, że członkowie zarządu odpowiadają wobec wierzycieli spółki z ograniczoną odpowiedzialnością, a nie wobec samej spółki. Co więcej, członkowie zarządu ponoszą odpowiedzialność wyłącznie przez okres trzech lat od dnia zarejestrowania spółki albo zarejestrowania podwyższenia kapitału zakładowego.

Należy pamiętać, że członkowie zarządu ponoszą odpowiedzialność za wyrządzoną szkodę wobec spółki na zasadzie wyrażonej w przepisie art. 293 ustawy z dnia 15 września 2000 r.- Kodeks spółek handlowych (dalej jako KSH) wskutek:

• działań lub zaniechań sprzecznych z prawem;
• działań lub zaniechań sprzecznych z umową spółki.

Członek zarządu spółki, w stosunku do której zostały podniesione roszczenia oparte na regulacji zawartej w przepisie art. 293 KSH, może uchylić się od odpowiedzialności, wykazując brak swego zawinienia.

Odpowiedzialność za zobowiązania spółki z o.o. w organizacji

Spółka z o.o. w organizacji to spółka, która powstała z chwilą zawarcia umowy spółki z ograniczoną odpowiedzialnością. Jest to tak zwana ułomna osoba prawna, która pojawia się w momencie zawarcia umowy spółki z o.o. i znika wraz z jej wpisem do rejestru przedsiębiorców. Jeżeli w ciągu 6 miesięcy od dnia zawarcia umowy spółki nie zgłoszono wniosku o jej rejestrację w KRS, to umowa spółki ulega rozwiązaniu.

Przepis art. 13 KSH stanowi, że:

• „[…] Za zobowiązania spółki kapitałowej w organizacji odpowiadają solidarnie spółka i osoby, które działały w jej imieniu” [por. § 1];
• „[…] Wspólnik albo akcjonariusz spółki kapitałowej w organizacji odpowiada solidarnie z podmiotami, o których mowa w § 1, za jej zobowiązania do wartości niewniesionego wkładu na pokrycie objętych udziałów lub akcji” [por. § 2].

Powyższy przepis reguluje wszystkie zobowiązania o charakterze prywatnoprawnym i publicznoprawnym, które powstały podczas funkcjonowania spółki z o.o. w organizacji. Regulacja ta nie obejmuje jednak odpowiedzialności za wyrządzoną szkodę wobec spółki. Tym samym odpowiedzialność spółki z o.o. w organizacji obejmuje wszelkie zobowiązania, które powstały już w trakcie jej funkcjonowania.

Spółka z o.o. w organizacji odpowiada również za powstałe zaległości podatkowe.

Odpowiedzialność podatkowa spółki z o.o.

Odpowiedzialność podatkowa spółki z ograniczoną odpowiedzialnością uregulowana została w ustawie z dnia 29 sierpnia 1997 r. — Ordynacja podatkowa, w przepisie art. 116 tej ustawy.

Zgodnie zatem z powołaną regulacją za zaległości podatkowe spółki z ograniczoną odpowiedzialnością czy też spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w organizacji odpowiadają solidarnie całym swoim majątkiem członkowie jej zarządu, jeżeli egzekucja z majątku spółki okazała się w całości lub w części bezskuteczna, a członek zarządu:

• nie wykazał, że:
  • we właściwym czasie zgłoszono wniosek o ogłoszenie upadłości lub w tym czasie zostało otwarte postępowanie restrukturyzacyjne albo zatwierdzono układ w postępowaniu o zatwierdzenie układu;
  • niezgłoszenie wniosku o ogłoszenie upadłości nastąpiło bez jego winy;
• nie wskazuje mienia spółki, z którego egzekucja umożliwi zaspokojenie zaległości podatkowych spółki w znacznej części.

Jeżeli obowiązek zgłoszenia wniosku o ogłoszenie upadłości powstał i istniał wyłącznie w czasie, gdy prowadzona była egzekucja przez zarząd przymusowy albo przez sprzedaż przedsiębiorstwa na podstawie przepisów Kodeksu postępowania cywilnego, uznaje się, że niezgłoszenie wniosku o ogłoszenie upadłości nastąpiło bez winy członka zarządu.

Z kolei organ podatkowy orzekając o odpowiedzialności członka zarządu spółki z o.o., jest zobowiązany wykazać jedynie przesłanki pozytywne wynikające z przepisu art. 116 Ordynacji podatkowej w postaci pełnienia funkcji członka zarządu oraz bezskuteczności egzekucji z majątku spółki.

Zaległość podatkowa to nic innego jak podatek niezapłacony w terminie płatności. Zatem:

• w czasie funkcjonowania spółki z o.o. odpowiedzialność podatkowa członków zarządu obejmuje zaległości podatkowe z tytułu zobowiązań, których termin płatności upływał w czasie pełnienia przez nich obowiązków członka zarządu oraz zaległości w postaci należności podlegających zwrotowi bez wezwania organu podatkowego, a także nienależnie pobranego wynagrodzenia płatników lub inkasentów powstałe w czasie pełnienia obowiązków członka zarządu;
• z kolei po likwidacji spółki z o.o. za zobowiązania podatkowe powstałe na podstawie odrębnych przepisów za zaległości podatkowe z tytułu zobowiązań, których termin płatności upływał po likwidacji spółki oraz zaległości w postaci należności podlegających zwrotowi bez wezwania organu podatkowego i nienależnie pobranego wynagrodzenia płatników lub inkasentów powstałe po likwidacji spółki, odpowiadają osoby pełniące obowiązki członka zarządu w momencie likwidacji spółki.

W przypadku gdy spółka z ograniczoną odpowiedzialnością w organizacji nie posiada zarządu, za zaległości podatkowe spółki odpowiada jej pełnomocnik albo wspólnicy, jeżeli pełnomocnik nie został powołany. Przepisy dotyczące odpowiedzialności w tymże zakresie stosuje się również do byłego członka zarządu oraz byłego pełnomocnika lub wspólnika spółki w organizacji.

Zakres przedmiotowy odpowiedzialności za zobowiązania podatkowe spółki z o.o.

Zakres przedmiotowy odpowiedzialności obejmuje:

• zaległości podatkowe w postaci przykładowo podatków niezapłaconych w terminie płatności czy też zaliczek na podatek;
• zaległości podatkowe w postaci powstałej nadpłaty lub zwrotu nadpłaty w podatku;
• zaległości podatkowe w postaci wynagrodzenia płatników lub inkasentów pobrane nienależnie albo w wysokości zawyżonej.

Zakres podmiotowy odpowiedzialności za zobowiązania podatkowe spółki z o.o.

Zatem za zobowiązania spółki z o.o. odpowiedzialność ponoszą następujące osoby:

• członkowie zarządu (niezależnie od tego, czy jest to spółka z o.o., czy spółka z o.o. w organizacji);
• pełnomocnik spółki z o.o. w organizacji, a jeżeli pełnomocnik spółki nie został powołany, to odpowiedzialność spoczywa na wspólnikach spółki z o.o. w organizacji (w przypadku braku zarządu);
• byłych członków zarządu (zarówno spółki z o.o. jak, i spółki z o.o. w organizacji) oraz byłych pełnomocników lub wspólników spółki w organizacji.

W tym miejscu warto również zwrócić uwagę na stanowisko wyrażone w wyroku Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 2 lutego 2024 r., sygn. akt III FSK 4114/21, zgodnie z którym:

• „[…] Przy ocenie odpowiedzialności osoby trzeciej za zaległości podatkowe spółek na podstawie art. 116 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa należy brać pod uwagę faktyczne sprawowanie funkcji członka zarządu”;
• „[…] Oceniając odpowiedzialność solidarną konkretnej osoby za zaległości podatkowe spółki, którą zarządza, istotne znaczenie ma ustalenie, czy w danym czasie podejmowała ona aktywne działania z zakresu prowadzenia spraw spółki”;
• „[…] Odpowiedzialność solidarna członka zarządu za zaległości podatkowe nie opiera się bowiem wyłącznie na formalnym piastowaniu danego stanowiska, lecz również na ponoszeniu konsekwencji działań lub zaniechań”;
• „[…] Faktyczne wykonywanie obowiązków członka zarządu w spółce, nawet po formalnej rezygnacji z funkcji członka zarządu w tejże spółce, powoduje odpowiedzialność podatkową tej osoby przewidzianą w art. 116 § 2 Ordynacji podatkowej. Złożenie podpisów na dokumentach spółki, że dana osoba realizowała czynności związane z pełnioną funkcją prezesa zarządu”.

Pełnienie obowiązków przez członka zarządu obejmuje rzeczywiste, faktyczne ich wykonywanie, a nie tylko bierne pełnienie funkcji.

Podsumowanie

Członkowie zarządu ponoszą odpowiedzialność za zaległości podatkowe spółki tylko w przypadku łącznego spełnienia przesłanek określonych w przepisie art. 116 Ordynacji podatkowej. Aby uwolnić się od odpowiedzialności za zobowiązania podatkowe spółki z o.o., członek zarządu winien udowodnić/wykazać, iż we właściwym czasie zgłoszono wniosek o ogłoszenie upadłości (wszczęto postępowanie układowe), że niezgłoszenie wniosku o ogłoszenie upadłości lub niewszczęcie postępowania układowego nastąpiło bez jego winy. Może też wskazać mienie spółki, z którego egzekucja umożliwi zaspokojenie zaległości podatkowych spółki w znacznej części.

Jeśli chcesz dowiedzieć się więcej na temat odpowiedzialności członka rodziny za zaległości podatkowe podatnika, to przeczytaj ten artykuł.