Małgorzata Jagusiak
Zmiana przepisów nie dotyczy tylko podatków, każdy przedsiębiorca ma również obowiązek opłacania składek ZUS. W dzisiejszej publikacji zajmiemy się zmianami w ubezpieczeniach, jakie weszły w życie w 2022 roku i tymi, które zaczną obowiązywać w 2023 roku.
O jakich zmianach w ubezpieczeniach będziemy pisać?
W ostatnim czasie najwięcej mówi się i pisze o składce zdrowotnej. Jednak przepisy ubezpieczeniowe to nie tylko ta składka, dlatego dzisiaj spojrzymy szerzej na te zmiany, które w ostanim czasi zostały wprowadzone, jednak nie były zbyt często omawiane.
Zmiany w ubezpieczeniach w 2022 roku: |
|---|
| Składka chorobowa niezapłacona w terminie |
| Korygowanie rozliczeń ZUS |
| Zawiadomienie płatnika o wysokości składki wypadkowej |
| Odzyskiwanie zaległości z tytułu składek ZUS |
| Wnioski o wydanie zaświadczenia A1 |
| Zasiłek chorobowy po ustaniu ubezpieczenia chorobowego |
| Miesięczny zasiłek chorobowy za okres pobytu w szpitalu |
| Zasiłek macierzyński w przypadku śmierci pracodawcy |
Zmiany w ubezpieczeniach w 2023 roku: |
| Obowiązek posiadania profilu na Platformie Usług Elektronicznych ZUS |
| Rozłożenie należności z tytułu składek ZUS na raty |
Składka chorobowa niezapłacona w terminie
Przedsiębiorca, który prowadzi działalność gospodarczą może sam zdecydować, czy będzie opłacał ubezpieczenie chorobowe, składka na to ubezpieczenie w jego przypadku jest dobrowolna. Jednak przed podjęciem ostatecznej decyzji powinien wiedzieć, że jeżeli nie będzie opłacał składki chorobowej, to zostanie pozbawiony prawa do wypłaty zasiłków:
- chorobowego,
- opiekuńczego,
- rehabilitacyjnego,
- macierzyńskiego,
- ojcowskiego.
Ponadto przedsiębiorca nabywa prawo do zasiłku pod warunkiem, że upłynął 3 miesięczny okres podlegania pod ubezpieczenie chorobowe, wyjątkiem jest zasiłek macierzyński, gdzie nie obowiązuje okres wyczekiwania, można przystąpić do ubezpieczenia chorobowego przed dniem porodu. Zobaczmy co się zmieniło z tytułu braku terminowej zapłaty składki chorobowej począwszy od 2022 roku.
| Terminowe opłacanie składki na dobrowolne ubezpieczenie chorobowe | Nieterminowe opłacanie dobrowolnej składki chorobowej przez przedsiębiorcę, osobę współpracującą lub duchownego powodowało, że ubezpieczenie chorobowe ustało, a osoba zainteresowana była pozbawiona prawa do świadczeń z ubezpieczenia chorobowego | Nieterminowe opłacenie składki chorobowej nie pozbawi prawa do wypłaty zasiłków. Świadczenie nie będzie przysługiwało, jeżeli w dniu powstania do niego prawa dana osoba będzie posiadała zadłużenia z tytułu składek na ubezpieczenia społeczne na kwotę przekraczającą 1% minimalnego wynagrodzenia za pracę. W 2023 roku jest to kwota: 34,90 zł do 30.06.2023 r. i 36 zł od 01.07.2023 r. Jeśli zadłużenie zostanie spłacone, to przedsiębiorca otrzyma świadczenie, przy czym należy pamiętać, że musi to nastąpić w terminie 6 miesięcy od dnia nabycia prawa do świadczenia. Po tym terminie prawo do świadczeń ulega przedawnieniu |
|---|
Korygowanie rozliczeń ZUS
Do końca 2021 roku płatnicy mogli dokonywać korygowania rozliczeń bez ograniczeń czasowych. Począwszy od 2022 roku zostały wprowadzone ramy czasowe.
| Korekty imiennych raportów rozliczeniowych | Płatnik mógł składać korekty raportów w dowolnym okresie, nie był ograniczony czasowo | Po zmianie przepisów korekty imiennych raportów rozliczeniowych będą mogły być składane w terminie:
Począwszy od 2024 r. nie będzie już można korygować dokumentów rozliczeniowych za okres do grudnia 2021 r. Zmiana wymiaru składek i kwoty składek na kontach ubezpieczonych będzie możliwa tylko na podstawie prawomocnej decyzji lub prawomocnego wyroku sądu |
|---|
Zawiadomienie płatnika o wysokości składki wypadkowej
ZUS zaczyna odchodzić od papierowego składania i przesyłania dokumentów, co jest widoczne w każdym obszarze działania. W związku z tym zmieniła się również formuła powiadomienia płatnika o wysokości składki wypadkowej.
| Informacja o wysokości stopy procentowej składki na ubezpieczenie wypadkowe | Taka informacja była przesyłana przez ZUS w formie papierowej | Począwszy od roku składkowego 1.04.2022 r.-31.03.2023 r. ZUS doręcza informacje o wyliczonej składce na ubezpieczenie wypadkowe w postaci elektronicznej i zamieszcza je na profilu informacyjnym PUE ZUS |
|---|
Odzyskiwanie zaległości z tytułu składek ZUS
Przedsiębiorcy, z różnych powodów, mogą doprowadzić do powstania zaległości z tytułu składek ZUS. Przed zmianą przepisów egzekwowanie zadłużenia mogło być przeprowadzane jedynie na drodze postępowania egzekucyjnego – administracyjnego lub sądowego. Wszczęcie egzekucji zawsze generuje dodatkowe koszty i to wcale niemałe, dlatego postanowiono, że począwszy od 2022 r. możliwe jest zaspokajanie zadłużenia również w innej formie.
| Odzyskiwanie zaległości z tytułu składek ZUS | Wszczęcie egzekucji administracyjnej lub sądowej | Zadłużenie w ZUS może być egzekwowane również z wypłat: emerytur, rent lub zasiłków. Poszerzony został katalog sposobów odzyskiwania należności ZUS |
|---|
Wnioski o wydanie zaświadczenia A1
Zaświadczenie A1 jest wydawane na potwierdzenie, że w okresie pracy poza granicami Polski daną osobę obejmują polskie przepisy, a więc składki powinny być opłacane w Polsce. Z wnioskiem o wydanie zaświadczenia A1 może wystąpić: pracodawca, pracownik, osoby wykonujące pracę na własny rachunek.
| Zaświadczenia A1 o podleganiu ubezpieczeniom społecznym w Polsce | Wnioski o wydanie zaświadczenia A1 mogli złożyć płatnicy składek i ubezpieczeni. Można to było zrobić pisemnie lub za pośrednictwem PUE ZUS. Zaświadczenia wystawiane przez PUE ZUS nie miały mocy dokumentu urzędowego w rozumieniu Kodeksu Postępowania Administracyjnego (KPA). | Wnioski o wydanie zaświadczenia A1 można złożyć tylko elektronicznie, złożenie wniosku w formie papierowej jest możliwe tylko w uzasadnionych przypadkach. Zaświadczenia A1 są wydawane wyłącznie w formie elektronicznej, w wyjątkowych sytuacjach papierowo. Wydruk elektronicznego zaświadczenia A1 ma moc dokumentu urzędowego |
|---|
Zasiłek chorobowy po ustaniu ubezpieczenia chorobowego
Bardzo często jeszcze w trakcie pobierania zasiłku chorobowego może wystąpić okoliczność, w której dojdzie do ustania tytułu do ubezpieczenia chorobowego. Najczęściej dotyczy to przypadków, w których dochodzi do rozwiązania lub wygaśnięcia umowy o pracę. W takich przypadkach wypłata zasiłku chorobowego jest kontynuowana, ale tylko do upływu określonych terminów.
| Zasiłek chorobowy po ustaniu ubezpieczenia chorobowego | Zasiłek chorobowy przysługiwał za cały okres zasiłkowy 182 dni lub 270 dni | Po zmianie okres pobierania zasiłku chorobowego po ustaniu ubezpieczenia został skrócony do 91 dni. Nie dotyczy to niezdolności do pracy z powodu:
W takich przypadkach zasiłek chorobowy można otrzymywać nie dłużej niż przez 182 lub 270 dni – gdy niezdolność do pracy jest spowodowana gruźlicą lub przypada w trakcie ciąży |
|---|
Miesięczny zasiłek chorobowy za okres pobytu w szpitalu
Pobyt w szpitalu do końca 2021 roku wiązał się w wypłatą niższej kwoty zasiłku chorobowego za ten okres. Ta zasada zmieniał się od 1 stycznia 2022 r.
| Zasiłek chorobowy za pobyt w szpitalu | Miesięczny zasiłek chorobowy za pobyt w szpitalu wynosił 70% podstawy wymiaru zasiłku. Pracownik, który ukończył 50 lat za okres pobytu w szpitalu od 15 do 33 dni otrzymał zasiłek w wysokości 80% podstawy wymiaru zasiłku | Po zmianie miesięczny zasiłek chorobowy za okres pobytu w szpitalu wynosi 80% podstawy wymiaru zasiłku |
|---|
Zasiłek macierzyński w przypadku śmierci pracodawcy
W życiu wiele okoliczności jest od nas niezależnych, jedną z nich jest śmierć. W omawianej tematyce mówimy o tym w kontekście wypłaty zasiłku macierzyńskiego w przypadku śmierci pracodawcy. Na szczęście przepisy w tym zakresie zostały zmienione począwszy od 1 stycznia 2022 r.
Od 1 stycznia 2022 r. prawo do zasiłku macierzyńskiego oraz do zasiłku w wysokości zasiłku macierzyńskiego przysługuje także w przypadku śmierci pracodawcy
Obowiązek posiadania profilu na Platformie Usług Elektronicznych ZUS
Na temat obowiązku posiadania profilu na PUE ZUS pisaliśmy już na naszych łamach m.in. w podlinkowanej publikacji. Do końca 2021 roku posiadanie i korzystanie z tego profilu było dobrowolne. Od 1 stycznia 2023 r. jest to już obowiązek wynikający z ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych. Oznacza to, że każdy przedsiębiorca wszystkie sprawy z ZUS musi załatwiać za pośrednictwem Platformy. Jeżeli osoba prowadząca działalność nie założyła konta osobiście i tak będzie musiała je posiadać, zrobił to w jej imieniu ZUS w terminie do 31 stycznia 2023 r.
Pisma przekazywane przez PUE ZUS mogą być podpisane:
- kwalifikowanym podpisem elektronicznym,
- podpisem zaufanym,
- podpisem osobistym,
- z wykorzystaniem sposobu potwierdzania pochodzenia oraz integralności danych, bezpłatnie udostępnione przez ZUS w systemie teleinformatycznym.
Rozłożenie należności z tytułu składek ZUS na raty
Przedsiębiorca ma prawo do świadczeń z tytułu opłacania dobrowolnej składki chorobowej, o ile nie posiada zaległości, o czym pisaliśmy już wcześniej. Jednak życie pokazuje, że zaległości w opłacaniu należnych składek ZUS mogą się przydarzyć i nie jest to wcale sporadyczne. Nie zawsze możliwe jest jednorazowe uregulowanie całej zaległości. Na szczęście przedsiębiorcy mogą skorzystać ze złożenia wniosku o rozłożenie na raty. W tym celu należy wypełnić i przesłać do ZUS wniosek RSR. Jak wypełnić taki wnioske można przeczytać w podlinkowanej publikacji. Nas jednak interesuje co się zmieniło w przepisach w związku z rozłożeniem zaległości składkowych na raty. Otóż 27 października 2022 roku został wprowadzony przepis do ustawy o Systemie ubezpieczeń społecznych, z którego wynika, że rozłożenie na raty lub odroczenie płatności należnych składek ZUS będzie traktowane, jak brak zadłużenia, ale pod pewnymi warunkami.
Opłaca należności z tytułu składek w terminach i w wysokości ustalonych w umowie |
Nie posiada zadłużenia z tytułu należności z tytułu składek, nieobjętych umową |
Oznacza to, że przedsiębiorca jeżeli będzie dokonywał terminowych wpłat zgodnie z harmonogramem rat lub terminem odroczenia, będzie traktowany jak podmiot, który nie posiada zadłużenia. W takich okolicznościach będzie mógł również otrzymywać wypłaty świadczeń chorobowych, opiekuńczych i rehabilitacyjnych.
Zmiany w ubezpieczeniach – podsumowanie
W dzisiejszej publikacji zostały opisane tylko niektóre z wprowadzonych zmian przepisów w ubezpieczeniach ZUS, te z którymi przedsiębiorcy najczęściej mogą mieć styczność. Widoczna jest tendencja przechodzenia na elektroniczny obieg dokumentów pomiędzy ZUS a płatnikami składek, mówi się o tym od kilku lat i te założenia są sukcesywnie realizowane. Od 2023 roku każdy przedsiębiorca musi posiadać profil na PUE ZUS. Zaległości z tytułu składek ZUS niosą określone konsekwencje dla przedsiębiorcy – nie otrzyma on wypłaty świadczeń, jeśli mu się należą. ZUS wprowadził politykę egzekwowania zaległości także z ewentualnych wypłat rent, emerytur czy zasiłków, nie tylko poprzez egzekucję. Skrócony został także okres pobierania zasiłku chorobowego po ustaniu ubezpieczenia chorobowego. Widoczna jest tendencja uszczelniania systemu ubezpieczeń społecznych. Nowego wymiaru nabrały decyzje ratalne i odroczeniowe, które pozwalają uznać, że przedsiębiorca nie posiada zaległości w ZUS, co może być dla niego bardzo przyjazne, szczególnie w relacjach biznesowych. Nikt już chyba nie dziwi się, że ciągle piszemy o zmianach, problem jest tylko z możliwością ich przyswajania.
1534 
Adrianna Glapiak
