Znak towarowy – czym jest i co chroni? Procedura rejestracji znaku towarowego krok po kroku!

×

ZNAK TOWAROWY — czym jest znak towarowy i jak go zastrzec – najważniejsze informacje w formie video:

Znak towarowy – definicja

Z powyższej regulacji wynika, że:

• znak towarowy to każde oznaczenie, które pozwala na rozróżnienie produktów jednego przedsiębiorstwa od produktów innego przedsiębiorstwa, może być uznane za znak towarowy – może to być zarówno słowo, logo, kształt, kolor, jak i inne elementy, które spełniają tę funkcję;
• wymóg rejestracji – aby oznaczenie mogło być traktowane jako znak towarowy, to musi zostać zarejestrowane w odpowiednim rejestrze znaków towarowych;
• znak towarowy może przyjąć różne formy, takie jak wyraz (w tym nazwisko), rysunek, litera, cyfra, kolor, kształt towaru lub opakowania, forma przestrzenna, dźwięk, znaki usługowe.

Znak towarowy ma bezpośrednio odnosić się do określonego towaru (usługi) i ma wskazywać na jego pochodzenie od konkretnego przedsiębiorcy; ma budować skojarzenia pomiędzy towarem a przedsiębiorcą, tak aby konsument, kierując się tymi skojarzeniami, mógł dokonać wyboru towaru pochodzącego od tego, a nie innego przedsiębiorcy [tak wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 17 marca 2022 r., sygn. akt II GSK 1671/18].

Z kolei w wyroku WSA w Warszawie z dnia 7 grudnia 2017 r., VI SA/Wa 1186/17 wskazano, że:

• konieczne jest, by znak towarowy – co do zasady – posiadał zdolność rejestracyjną i odróżniającą, która pozwoli mu na pełną autonomiczność w obrocie zarówno w sensie prawnym, jak i faktycznym. Ma być więc swoistym komunikatorem służącym oznaczeniu produktów lub usług, które będą korzystać z jego sugestywności i oryginalności. Znak towarowy nie może być zatem identyczny lub podobny do znaku towarowego występującego już w obrocie i korzystającego z ochrony, zwłaszcza gdy miałby służyć oznaczaniu towarów identycznych lub podobnych;
• stworzenie znaku towarowego nie może opierać się tylko na tych kryteriach, które wprost oznaczają dany produkt czy usługę, i to niezależnie od tego, czy będzie to płaszczyzna rodzajowa, pochodzenia towaru, jego jakości, ilości, wartości, przeznaczenia, sposobu wytwarzania, składu, funkcji czy przydatności, bowiem w sytuacji, gdy znak towarowy wprost określa wyłącznie jedną z tych płaszczyzn, wówczas nie spełnia on funkcji odróżniającej [tak Wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie z dnia 7 grudnia 2017 r., VI SA/Wa 1186/17].

Sam tworzysz znak towarowy dla swojej firmy i zastanawiasz się, czy wydatki na ten cel mogą być uznane za koszt firmy? Odpowiedź znajdziesz w tym artykule.

Używanie znaku towarowego

Używanie znaku towarowego, to nie tylko czynność związana z umieszczaniem znaku na produktach, lecz także szereg działań obejmujących obrót towarami, świadczenie usług, dokumentację oraz działania reklamowe, które pomagają w budowaniu rozpoznawalności i zapewniają ochronę marki.

Zgodnie z przepisem art. 154 ustawy Prawo własności przemysłowej stanowi, że Używanie znaku towarowego polega w szczególności na:

1) umieszczaniu tego znaku na towarach objętych prawem ochronnym lub ich opakowaniach, oferowaniu i wprowadzaniu tych towarów do obrotu, ich imporcie lub eksporcie oraz składowaniu w celu oferowania i wprowadzania do obrotu, a także oferowaniu lub świadczeniu usług pod tym znakiem;

2) umieszczaniu znaku na dokumentach związanych z wprowadzaniem towarów do obrotu lub związanych ze świadczeniem usług;

3) posługiwaniu się nim w celu reklamy.

Powyższy katalog stanowi wyłącznie przykładowe wyliczenie możliwości używania znaku towarowego, co oznacza, że używanie znaku towarowego może przybrać jedną z form wskazanych w przepisie art. 154 analizowanej ustawy.

Powyższy katalog stanowi jedynie przykładowe wyliczenie sposobów używania znaku towarowego, co oznacza, że używanie znaku towarowego może przybrać jedną z form określonych w przepisie art. 154 analizowanej ustawy. Należy jednak zauważyć, że z przepisu wynika m.in., iż:

• znak towarowy musi być fizycznie umieszczony na produktach objętych ochroną, na ich opakowaniach, a także w związku z ich importem, eksportem, składowaniem i sprzedażą (działania te obejmują również świadczenie usług pod tym znakiem);
• znak towarowy może być używany na dokumentach związanych z procesem wprowadzania towarów do obrotu lub świadczeniem usług, co podkreśla rolę znaku w identyfikacji przedsiębiorcy na każdym etapie działalności gospodarczej;
• posługiwanie się znakiem towarowym w celach reklamowych także stanowi jego używanie. Znak staje się narzędziem promocyjnym, które pomaga przyciągnąć uwagę konsumentów i budować rozpoznawalność marki.

W zakresie używania znaku towarowego wypowiedziały się sądy administracyjnego wskazując, że:

• „Rzeczywiste używanie znaku towarowego oznacza konkretne działanie, mające za przedmiot znak, a polegające na jego realnym odniesieniu do określonego towaru lub usługi. Używanie rzeczywiste ma polegać na bezpośrednim udostępnieniu towarów lub usług ich odbiorcom. Obowiązek używania wymaga pełnego korzystania ze znaku, przez udostępnienie towarów lub usług ze znakiem ich odbiorcom” [por. wyrok NSA z dnia 20 czerwca 2017 r., sygn. akt II GSK 2634/15];
• „Przy ocenie pojęcia “używanie” można kierować się art. 153 ust. 1 p.w.p., który stanowi, że używanie znaku polega na używaniu go w sposób zarobkowy lub zawodowy. Z kolei artykuł 154 p.w.p. wskazuje, iż używanie znaku towarowego polega w szczególności na umieszczaniu tego znaku na towarach objętych prawem ochronnym lub ich opakowaniach, oferowaniu i wprowadzaniu tych towarów do obrotu, ich imporcie lub eksporcie oraz składowaniu w celu oferowania i wprowadzania do obrotu, a także oferowaniu lub świadczeniu usług pod tym znakiem, umieszczaniu znaku na dokumentach związanych z wprowadzaniem towarów do obrotu lub związanych ze świadczeniem usług. Ważne jest, żeby znak towarowy był używany w sposób rzeczywisty” [por. WSA w Warszawie z dnia 19 stycznia 2017 r., sygn. akt VI SA/Wa 1236/16].

Powyższe orzecznictwo podkreśla, iż używanie znaku towarowego wiąże się z jego rzeczywistym zastosowaniem w obrocie towarami i usługami oraz w ramach działalności gospodarczej, co jest warunkiem utrzymania ochrony prawnej nad znakiem. Zatem, aby zachować ochronę znaku towarowego, musi być on regularnie używany w obrocie gospodarczym, bowiem brak używania znaku towarowego może prowadzić do negatywnych konsekwencji, takich jak:

• trudności w egzekwowaniu praw;
• ryzyko wygaszenia znaku.

Wygaśnięcie prawa ochronnego na skutek nieużywania znaku

Wygaśnięcie prawa ochronnego na skutek nieużywania znaku zostało uregulowane w przepisie art. 169 Prawa własności przemysłowej, z którego wynika jeden główny wniosek – prawo ochronne na znak towarowy może wygasnąć, jeśli znak nie jest używany w sposób rzeczywisty, jeśli traci swoje cechy odróżniające lub jeśli dochodzi do sytuacji, które mogą wprowadzać konsumentów w błąd lub naruszać przepisy regulujące używanie znaków towarowych.

Przykładowo z art. 169 ust. 1 analizowanej ustawy wynika, że prawo ochronne na znak towarowy może wygasnąć w następujących przypadkach, tj.:

• brak rzeczywistego używania – jeśli zarejestrowany znak towarowy nie jest używany w obrocie gospodarczym przez co najmniej 5 lat, może dojść do wygaszenia prawa ochronnego, chyba że istnieją ważne powody jego nieużywania;
• utrata cech odróżniających – jeśli w wyniku działań lub zaniedbań właściciela, znak towarowy stał się powszechnie używanym określeniem, składającym się jedynie z elementów, które w obrocie służą do oznaczania takich cech jak rodzaj towaru, jego jakość, ilość, cena, przeznaczenie, sposób produkcji, czas lub miejsce wytworzenia, skład, funkcja lub przydatność, w odniesieniu do towarów, dla których znak został zarejestrowany;
• wprowadzenie w błąd – działania właściciela znaku lub osób trzecich, działających za jego zgodą, które mogą prowadzić do wprowadzenia odbiorców w błąd, zwłaszcza w kwestii charakterystyki, właściwości lub pochodzenia geograficznego towaru;
• utrata podmiotu mającego prawo ochronne – jeśli dojdzie do usunięcia z odpowiedniego rejestru podmiotu posiadającego osobowość prawną, któremu przyznano prawo ochrony na znak towarowy;
• brak działań w celu utrzymania wspólnego znaku – w przypadku braku działań ze strony właściciela w celu zapobieżenia używaniu wspólnego znaku towarowego lub znaku towarowego gwarancyjnego w sposób sprzeczny z zasadami określonymi w regulaminie jego używania;
• niewłaściwe używanie wspólnego znaku – w przypadku używania wspólnego znaku towarowego lub znaku towarowego gwarancyjnego przez właściciela w sposób, który może prowadzić do wprowadzenia odbiorców w błąd;
• zmiany w regulaminie używania – jeśli zmieniony regulamin używania wspólnego znaku towarowego lub znaku gwarancyjnego nie spełnia wymagań prawnych określonych w przepisach, może to skutkować wygaśnięciem prawa ochrony na ten znak. Jednakże, jeśli przed podjęciem decyzji o wygaśnięciu prawa ochrony wprowadzone zostaną odpowiednie zmiany do regulaminu, które usuną niezgodności z przepisami, ochrona znaku może zostać utrzymana.

Każda osoba, która stwierdzi istnienie jednej z ww. sytuacji, które mogą prowadzić do wygaśnięcia prawa ochronnego na znak towarowy, ma prawo złożyć wniosek do Urzędu Patentowego. Wówczas Urząd Patentowy na podstawie takiego wniosku przeprowadza postępowanie, analizując, czy rzeczywiście zachodzą okoliczności uzasadniające wygaśnięcie ochrony. Co więcej, że w postępowaniu o wygaśnięcie prawa ochronnego na znak towarowy, to uprawniony (osoba posiadająca prawo do znaku) ma obowiązek udowodnienia, że znak był używany w sposób rzeczywisty lub że istnieją ważne powody usprawiedliwiające jego nieużywanie. Jeśli zaś uprawniony tego nie zrobi, to prawo ochronne na znak towarowy może wygasnąć.

Czym są ważne powody nieużywania znaku towarowego?

W przepisie art. 169 ust. 1 pkt 1 ustawodawca wskazał, że „Prawo ochronne na znak towarowy wygasa również na skutek nieużywania zarejestrowanego znaku towarowego w sposób rzeczywisty dla towarów objętych prawem ochronnym w ciągu nieprzerwanego okresu pięciu lat, po dniu wydania decyzji o udzieleniu prawa ochronnego, chyba że istnieją ważne powody jego nieużywania”.

Ważne powody nieużywania znaku towarowego, które mogą usprawiedliwiać jego brak używania w ciągu 5 lat, muszą być okolicznościami niezależnymi od woli właściciela znaku. W wyroku NSA z dnia 29 czerwca 2021 r., sygn. akt II GSK 947/18 wynika, że „Ważne powody nieużywania znaku towarowego, o których mowa w treści art. 169 ust. 1 pkt 1 p.w.p., które mogą usprawiedliwiać nieużywanie znaku towarowego przez uprawnionego, stanowią wyjątek od zasady, która nakłada na uprawionego obowiązek jego używania w sposób rzeczywisty w obrocie gospodarczym. Ustawa – Prawo własności przemysłowej nie wskazuje, nawet w sposób przykładowy okoliczności, które usprawiedliwiają nieużywanie znaku towarowego w obrocie. Przyjmuje się jednak, iż są to istotne przyczyny natury faktycznej lub prawnej, “nieobciążające” uprawnionego, którym nie można przypisać niedbałości, niezaradności uprawnionego. Są to zdarzenia niezależne od woli uprawnionego do znaku towarowego. W tym pojęciu mieszczą się zatem wydarzenia wyjątkowe i nagłe, noszące cechy siły wyższej, a więc takie, których nie da się przewidzieć, ani im zapobiec. Nie można podzielić stanowiska, że ważnym powodem nieużywania znaku była sprawa o unieważnienie jego rejestracji”.

Prawo ochronne na znak towarowy

W przepisie art. 121 Prawa własności przemysłowej wskazano, że Na znak towarowy może być udzielone prawo ochronne.

Z kolei rozdział 5 przedmiotowej ustawy, został poświęcony prawom ochronnym na znaki towarowe, z którego wynika kilka kluczowych kwestii, tj.:

• prawo ochronne na znak towarowy przysługuje podmiotowi, który dokonał jego zgłoszenia, albo temu, na rzecz którego prawo to zostało skutecznie przeniesione;
• uzyskanie prawa ochronnego daje wyłączne prawo do używania znaku towarowego w celach zarobkowych lub zawodowych na terenie całej Polski;
• to prawo jest potwierdzane świadectwem ochronnym i wpisywane do rejestru znaków towarowych;
• właściciel może oznaczać swój znak literą „r” w kółku, czyli „registered” wskazując, że znak jest zarejestrowany;
• prawo ochronne obowiązuje przez 10 lat od zgłoszenia;
• może być przedłużone o kolejne 10 lat, pod warunkiem uiszczenia opłaty;
• jeśli pojawią się wątpliwości co do wpłaty, urząd patentowy może zażądać wyjaśnień – brak odpowiedzi skutkuje zwrotem opłaty i brakiem przedłużenia;
• przedłużenie również wpisuje się do rejestru;
• używanie znaku towarowego polega w szczególności na:
  • umieszczaniu tego znaku na towarach objętych prawem ochronnym lub ich opakowaniach, oferowaniu i wprowadzaniu tych towarów do obrotu, ich imporcie lub eksporcie oraz składowaniu w celu oferowania i wprowadzania do obrotu, a także oferowaniu lub świadczeniu usług pod tym znakiem;
  • umieszczaniu znaku na dokumentach związanych z wprowadzaniem towarów do obrotu lub związanych ze świadczeniem usług;
  • posługiwaniu się nim w celu reklamy.
• po wprowadzeniu towaru do obrotu przez uprawnionego (lub za jego zgodą), nie może on zakazywać jego dalszej sprzedaży
• wyjątek: jeśli towar po wprowadzeniu do obrotu ulegnie zmianie lub pogorszeniu – wtedy właściciel znaku może się sprzeciwić dalszej dystrybucji;
• prawo ochronne na znak towarowy nie daje uprawnionemu prawa zakazywania używania w obrocie przez inne osoby:
  • ich nazwisk lub adresów, w przypadku gdy osoby te są osobami fizycznymi;
  • oznaczeń, które nie mają odróżniającego charakteru lub które dotyczą rodzaju, jakości, ilości, zamierzonego przeznaczenia, wartości, pochodzenia geograficznego, daty produkcji lub innych właściwości towarów;
  • zarejestrowanego oznaczenia lub oznaczenia podobnego, jeżeli jest to konieczne dla wskazania przeznaczenia towaru, zwłaszcza gdy chodzi o oferowane części zamienne, akcesoria lub usługi;
  • zarejestrowanego oznaczenia geograficznego, jeżeli prawo do jego używania przez te osoby wynika z innych przepisów ustawy.

Prawo ochronne na znak towarowy nabywane jest dopiero z chwilą jego rejestracji – czyli kiedy Urząd Patentowy wyda decyzję o udzieleniu ochrony i wpisze znak do rejestru znaków towarowych. Samo używanie znaku (np. logo, nazwy) nie daje pełni praw i pełnej ochrony, dopiero bowiem rejestracja przyznaje prawo ochronne, czyli wyłączność na używanie tego znaku w określonym zakresie.

W przypadku naruszenia prawa ochronnego na znak towarowy, możliwe jest wystąpienie z następującymi roszczeniami:

• żądanie naprawienia wyrządzonej szkody – zarówno poprzez zapłatę odszkodowania za poniesione straty, jak i zwrot korzyści uzyskanych przez naruszyciela;
• wniosek o podanie orzeczenia sądu do publicznej wiadomości – np. poprzez publikację w prasie lub Internecie;
• żądanie publikacji odpowiedniego oświadczenia – np. przeprosin lub informacji o bezprawnym użyciu znaku;
• roszczenie o zapłatę stosownej sumy pieniężnej – niezależnie od odszkodowania, jako forma rekompensaty za naruszenie prawa;
• żądanie zaniechania dalszych naruszeń – w tym natychmiastowego zaprzestania używania znaku towarowego bez zgody uprawnionego.

Więcej na temat naruszenia prawa ochronnego do znaku towarowego przeczytasz tutaj.

Zastrzeżenie znaku towarowego

Procedura rejestracji znaku towarowego została uregulowana w rozdziale 3 ustawy z dnia 30 czerwca 2000 r. – Prawo własności przemysłowej oraz w rozporządzeniu Prezesa Rady Ministrów z dnia 8 grudnia 2016 r. w sprawie dokonywania i rozpatrywania zgłoszeń znaków towarowych.

Jeśli chodzi o zastrzeżenie znaku towarowego, to poniżej przedstawiamy instrukcje krok po kroku jak zarejestrować znak towarowy?

1. SPRAWDZENIE DOSTĘPNOŚCI ZNAKU
   • w pierwszej kolejności należy sprawdzić, czy znak nie jest już zarejestrowany
2. WYBÓR RODZAJU ZNAKU I OKREŚLENIE ZAKRESU OCHRONY
   • następnie trzeba dokonać wyboru:
     • czy znak ma być słowny, graficzny, słowno-graficzny, dźwiękowy, przestrzenny, czy hologramowy
     • jakie towary/usługi ma obejmować – określa się to zgodnie z klasyfikacją nicejską
3. SPORZĄDZENIE I ZŁOŻENIE ZGŁOSZENIA
   • zgłoszenia można dokonać:
     • osobiście w biurze podawczym UPRP
     • listem poleconym
     • elektronicznie przez Platformę Usług Elektronicznych UPRP (ePUAP)
   • zgłoszenie powinno zawierać m.in.:
     • podanie o udzielenie prawa ochronnego
     • dane zgłaszającego i – jeśli dotyczy – pełnomocnika
     • przedstawienie postaci znaku (np. grafika, zapis nutowy, zdjęcia)
     • wykaz towarów/usług
     • dowód uiszczenia opłaty
     • pełnomocnictwo – jeśli działa pełnomocnik
     • regulamin – w przypadku wspólnego znaku towarowego
     • ewentualne dokumenty potwierdzające pierwszeństwo zgłoszenia
4. OPŁATA ZA ZGŁOSZENIE
   • cena zastrzeżenia znaku towarowego wynosi:
     • 400 zł (ePUAP) lub 450 zł (papierowo) za 1 klasę
     • 120 zł za każdą kolejną klasę.
5. WERYFIKACJA PRZEZ URZĄD PATENTOWY
   • Urząd sprawdza poprawność zgłoszenia
   • w przypadku braków formalnych zgłaszający jest wzywany do ich uzupełnienia
   • jeśli znak towarowy spełnia wszystkie wymogi, zgłoszenie zostaje ogłoszone w Biuletynie UPRP.
6. TERMIN NA WNIESIENIE SPRZECIWU
   • od momentu publikacji każdy może wnieść sprzeciw w ciągu 3 miesięcy
7. DECYZJA O UDZIELENIU PRAWA OCHRONNEGO
   • w przypadku gdy nie wpłynie sprzeciw albo zostanie on oddalony, to Urząd wydaje decyzję o udzieleniu prawa ochronnego
   • po uprawomocnieniu decyzji o udzieleniu prawa ochronnego znak towarowy Urząd wpisuje do jawnego rejestru znaków towarowych, a zgłaszający otrzymuje świadectwo ochronne
   • warunkiem wpisu do rejestru i uzyskania ochrony jest:
     • wniesienie opłaty za 10-letni okres ochrony (np. 400 zł za 1 klasę)
     • opłata za publikację decyzji (450 zł)
8. ŚWIADECTWO OCHRONNE I OGŁOSZENIE W WIADOMOŚCIACH URZĘDU PATENTOWEGO
   • Urząd ogłasza przyznanie prawa ochronnego na znak towarowy w Wiadomościach Urzędu Patentowego
   • świadectwo ochronne zostaje wydane po pozytywnej decyzji o przyznaniu prawa
   • opłata za publikację w Wiadomościach Urzędu Patentowego wynosi 90 zł i należy uiścić w terminie 3 miesięcy od doręczenia wezwania do zapłaty
9. OCHRONA I JEJ PRZEDŁUŻENIE
   • prawo ochronne trwa 10 lat od daty zgłoszenia
   • prawo ochronne może być przedłużane na kolejne 10-letnie okresy, pod warunkiem wniesienia stosownej opłaty

Przeszkody w procesie rejestracji znaku towarowego

Prawo własności przemysłowej wyróżnia dwie kategorie przeszkód w rejestracji znaku towarowego:

• bezwzględne oraz
• względne.

Podsumowanie

Znak towarowy stanowi niewątpliwie oznaczenie, które służy do identyfikacji towarów lub usług. Istotne jest, aby każde oznaczenia nadawały się do odróżniania w obrocie gospodarczym produktów jednego przedsiębiorstwa od produktów innych firm stanowi znak towarowy. Każdy znak towarowy chroniony jest prawem, a takie prawo co do zasady posiada właściciel znaku. Zastrzeżenie znaku towarowego daje jemu właścicielowi wieli korzyści, takich jak możliwość dochodzenia roszczeń w przypadku naruszenia prawa, a także możliwość utrzymania ochrony na znak przez okres 10 lat, z możliwością przedłużenia ochrony.

Pamiętaj, że nazwę bądź logo firmy możesz zarejestrować w Urzędzie Patentowym RP. O tym dlaczego warto zastrzec znak towarowy przeczytasz tutaj.