Znak towarowy – czym jest i co chroni?

Pojęcie znaku towarowego

Pojęcie znaku towarowego uregulowane zostało w art. 120 ust. 1 ustawy z dnia 30 czerwca 2000 r. – Prawo własności przemysłowej, zgodnie z którym Znakiem towarowym może być każde oznaczenie umożliwiające odróżnienie towarów jednego przedsiębiorstwa od towarów innego przedsiębiorstwa oraz możliwe do przedstawienia w rejestrze znaków towarowych w sposób pozwalający na ustalenie jednoznacznego i dokładnego przedmiotu udzielonej ochrony.

Tym samym za znak towarowy może być traktowane każde oznaczenie umożliwiające odróżnienie towarów jednego przedsiębiorstwa od towarów innego przedsiębiorstwa oraz możliwe do przedstawienia w rejestrze znaków towarowych w sposób pozwalający na ustalenie jednoznacznego i dokładnego przedmiotu udzielonej ochrony.

Dodatkowo ustawa przewiduje, że znakiem towarowym może być w szczególności:

• wyraz włącznie z nazwiskiem,
• rysunek,
• litera,
• cyfra,
• kolor,
• forma przestrzenna, w tym kształt towaru lub opakowania,
• dźwięk.

Jednocześnie ustęp 3 analizowanego przepisu ustawy Prawo własności przemysłowej stanowi, że ilekroć w ustawie jest mowa o:

• znakach towarowych – rozumie się przez to także znaki usługowe;
• towarach – rozumie się przez to w szczególności wyroby przemysłowe, rzemieślnicze, płody rolne oraz produkty naturalne, zwłaszcza wody, minerały, surowce, a także, z zastrzeżeniem art. 174 ust. 3, usługi;
• znakach towarowych podrobionych – rozumie się przez to użyte bezprawnie znaki identyczne lub takie, które nie mogą być odróżnione w zwykłych warunkach obrotu od znaków zarejestrowanych, dla towarów objętych prawem ochronnym;
• znakach wcześniejszych – rozumie się przez to znaki zgłoszone lub zarejestrowane z wcześniejszym pierwszeństwem.

Znak towarowy ma bezpośrednio odnosić się do określonego towaru (usługi) i ma wskazywać na jego pochodzenie od konkretnego przedsiębiorcy; ma budować skojarzenia pomiędzy towarem a przedsiębiorcą, tak aby konsument, kierując się tymi skojarzeniami, mógł dokonać wyboru towaru pochodzącego od tego, a nie innego przedsiębiorcy [tak wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 17 marca 2022 r., sygn. akt II GSK 1671/18].

W innym orzeczeniu wskazano, że:

• konieczne jest, by znak towarowy – co do zasady – posiadał zdolność rejestracyjną i odróżniającą, która pozwoli mu na pełną autonomiczność w obrocie zarówno w sensie prawnym, jak i faktycznym. Ma być więc swoistym komunikatorem służącym oznaczeniu produktów lub usług, które będą korzystać z jego sugestywności i oryginalności. Znak towarowy nie może być zatem identyczny lub podobny do znaku towarowego występującego już w obrocie i korzystającego z ochrony, zwłaszcza gdy miałby służyć oznaczaniu towarów identycznych lub podobnych;
• stworzenie znaku towarowego nie może opierać się tylko na tych kryteriach, które wprost oznaczają dany produkt czy usługę, i to niezależnie od tego, czy będzie to płaszczyzna rodzajowa, pochodzenia towaru, jego jakości, ilości, wartości, przeznaczenia, sposobu wytwarzania, składu, funkcji czy przydatności, bowiem w sytuacji, gdy znak towarowy wprost określa wyłącznie jedną z tych płaszczyzn, wówczas nie spełnia on funkcji odróżniającej [tak Wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie z dnia 7 grudnia 2017 r., VI SA/Wa 1186/17].

Sam tworzysz znak towarowy dla swojej firmy i zastanawiasz się, czy wydatki na ten cel mogą być uznane za koszt firmy? Odpowiedź znajdziesz w tym artykule.

Używanie znaku towarowego

Zgodnie z przepisem art. 154 ustawy Prawo własności przemysłowej stanowi, że Używanie znaku towarowego polega w szczególności na:

1) umieszczaniu tego znaku na towarach objętych prawem ochronnym lub ich opakowaniach, oferowaniu i wprowadzaniu tych towarów do obrotu, ich imporcie lub eksporcie oraz składowaniu w celu oferowania i wprowadzania do obrotu, a także oferowaniu lub świadczeniu usług pod tym znakiem;

2) umieszczaniu znaku na dokumentach związanych z wprowadzaniem towarów do obrotu lub związanych ze świadczeniem usług;

3) posługiwaniu się nim w celu reklamy.

Powyższy katalog stanowi wyłącznie przykładowe wyliczenie możliwości używania znaku towarowego, co oznacza, że używanie znaku towarowego może przybrać jedną z form wskazanych w przepisie art. 154 analizowanej ustawy.

Z kolei w przepisie art. 169 ust. 4 ustawy Prawo własności przemysłowej wskazuje się dodatkowo rozumie się również używanie znaku:

• różniącego się od znaku, na który udzielono prawa ochronnego, w elementach, które nie zmieniają jego odróżniającego charakteru;
• przez umieszczanie znaku na towarach lub ich opakowaniach wyłącznie dla celów eksportu;
• przez osobę trzecią za zgodą uprawnionego;
• przez osobę upoważnioną do używania wspólnego znaku towarowego lub znaku towarowego gwarancyjnego.

Funkcje znaku towarowego

Znak towarowy pełni co do zasady funkcję informacyjną dla kupujących, w szczególności, że dane towary bądź usługi pochodzą z tego samego źródła (konkretnej firmy).

Kolejny funkcjami charakterystycznymi dla znaku towarowego są:

• funkcja odróżniająca – znak towarowy pozwala odróżnić towar danego przedsiębiorcy od towaru innej firmy;
• funkcja jakościowa – jakość nabytego towaru sygnowana danym znakiem będzie odpowiadać jakości zakupionego wcześniej towaru u tego samego przedsiębiorcy;
• funkcja reklamowa – zachęta potencjalnych klientów do kupna towarów oznaczanych danym znakiem.

Prawo ochronne na znak towarowy

Prawo ochronne na znak towarowy uregulowane zostało w przepisie art. 121 ustawy Prawo własności przemysłowej. Prawo to oznacza, że uzyskanie ochrony na znak towarowy daje właścicielowi znaku monopol na legitymowanie się tym znakiem na towary i usługi, dla których znak został zastrzeżony.

Ochrona znaku towarowego ma charakteryzuje się dodatkowo zakresem terytorialnym i czasowym, tj.:

• znak towarowy może przybrać zasięg krajowy, regionalny lub międzynarodowy, a decyzja o wyborze zakresu ochrony, mając na względzie zasięg i skalę prowadzonej działalności należy do samego przedsiębiorcy. Po wydaniu przez UPRP decyzji o udzieleniu prawa ochronnego na znak towarowy uprawniony otrzymuje od Urzędu świadectwo ochronne, zaś prawo podlega wpisowi do rejestru znaków towarowych. Uprawniony od tej chwili może używać znaku z literą „R” wpisaną w okrąg, o czym informuje uczestników rynku, że znak ten jest zarejestrowany – zakres terytorialny [por. H. Fedorowicz [w:] Prawo własności przemysłowej. Komentarz, red. M. Kondrat, Warszawa 2021, art. 121];
• okres trwania ochrony znaku towarowego, to wynosi ona 10 lat od daty zgłoszenia znaku towarowego w Urzędzie Patentowym. Prawo ochronne na znak towarowy może zostać przez uprawnionego przedłużone dla wszystkich lub części towarów na kolejne 10 letnie okresy.

Prawo podmiotowe

Prawo ochronne może zostać udzielone na indywidualny znak towarowy zgłoszony przez osobę fizyczną lub osobę prawną, organ administracji rządowej albo państwową jednostkę organizacyjną nieposiadającą osobowości prawnej, działającą w imieniu Skarbu Państwa.

Prawo ochronne na wspólny znak towarowy może uzyskać organizacja mająca zdolność do nabywania praw i zaciągania zobowiązań w swoim imieniu powołana do reprezentowania interesów przedsiębiorców i osoba prawna działająca na podstawie przepisów prawa publicznego.

Prawo używania wspólnego znaku towarowego przysługuje w przypadku:

• organizacji – tej organizacji lub jej członkom;
• osoby prawnej działającej na podstawie przepisów prawa publicznego – tej osobie lub osobom upoważnionym do używania tego znaku na podstawie regulaminu używania znaku.

Zakupiłeś znak towarowy? W tym artykule sprawdzisz, w jaki sposób można to rozliczyć w kosztach.

Poziom ochrony

Ochrona znaku towarowego może mieć różny zakres terytorialny: krajowy, regionalny lub międzynarodowy. Przedsiębiorca decyduje o wyborze zakresu ochrony, mając na względzie zasięg i skalę prowadzonej działalności.

• Poziom krajowy – ochronę na poziomie krajowym można uzyskać, zgłaszając znak do urzędu krajowego, w Polsce do Urzędu Patentowego Rzeczypospolitej w Warszawie.
• Poziom regionalny – ochronę na poziomie regionalnym, tj. na terenie Unii Europejskiej można uzyskać, zgłaszając znak w Urzędzie Unii Europejskiej ds. Własności Intelektualnej (EUIPO) w Alicante w Hiszpanii.
• Poziom międzynarodowy – ochronę na poziomie międzynarodowym udziela Biuro Światowej Organizacji Własności Intelektualnej (WIPO) w Genewie w Szwajcarii, przy czym zgłaszający wyznacza kraje, w których chce chronić swój znak.

Podsumowanie

Znak towarowy stanowi niewątpliwie oznaczenie, które służy do identyfikacji towarów lub usług. Istotne jest, aby każde oznaczenia nadawały się do odróżniania w obrocie gospodarczym produktów jednego przedsiębiorstwa od produktów innych firm stanowi znak towarowy. Każdy znak towarowy chroniony jest prawem, a takie prawo co do zasady posiada właściciel znaku.

Pamiętaj, że nazwę bądź logo firmy możesz zarejestrować w Urzędzie Patentowym RP. O tym dlaczego warto zastrzec znak towarowy przeczytasz tutaj.