Zarząd sukcesyjny pozwala na prowadzenie działalności nawet po śmierci przedsiębiorcy.  Dzięki tej zmianie firma może działać dalej – zmieni się jej forma, ale nie kontrakty, umowy czy zobowiązania podatkowe. Nowa Ustawa z dnia 5.07.2018 r. o zarządzie sukcesyjnym przedsiębiorstwem osoby fizycznej stała się faktem. Zgodnie z przepisami, które zaczną obowiązywać w większości od 25 listopada 2018 r., przedsiębiorstwo osoby fizycznej już nie przepadnie – stanie się natomiast przedsiębiorstwem w spadku.

Sukcesja w działalności gospodarczej – nowe pojęcia

Dotychczas jednoosobowa działalność gospodarcza była nierozerwalnie związana z osobą fizyczną – właścicielem. Tym samym w momencie śmierci przedsiębiorcy jego firma nie miała już racji bytu, tracą podstawę istnienia na gruncie prawnym i podatkowym. Przepisy nowej ustawy wprowadzają w życie pojęcie przedsiębiorstwa w spadku – specyficzną strukturę, która nie posiada osobowości prawnej, ale staje się odrębną od właściciela jednostką organizacyjną.

Dzięki temu zapewniona jest ciągłość prowadzenia firmy – przedsiębiorstwo w spadku utrzymuje w mocy kontrakty handlowe, umowy o pracę, zobowiązania i należności.

Do zarządzania przedsiębiorstwem w spadku uprawniony jest zarządca sukcesyjny. Ustawa zakłada, że przedsiębiorca może powołać zarządcę za życia – w tym celu pisemnie sporządza się informację o powołaniu zarządcy oraz o jego zgodzie, a także dokonuje odpowiedniego zgłoszenia do CEIDG. Ustawa nie przewiduje szczególnych wymogów co do osoby zarządcy, istotne jedynie, aby miała ona pełną zdolność do czynności prawnych.

Gdyby zarządca sukcesyjny nie został ustanowiony, jego rolę może przejąć małżonek lub spadkobiercy zmarłego przedsiębiorcy. Rola zarządcy sukcesyjnego kończy się co do zasady w momencie podziału spadku (wszystkie rozwiązania opisuje art. 59 ust. 1 ustawy), nie później niż 2 lata od dnia śmierci przedsiębiorcy. Okres ten w szczególnych przypadkach może zostać przedłużony do 5 lat, wyłącznie decyzją sądu.

Przedsiębiorstwo w spadku a podatki

Przepisy ustawy o zarządzie sukcesyjnym będą miały wpływ także na rozliczenia podatkowe firmy – zmienią się dzięki niej niektóre ustawy podatkowe. Zarówno w zakresie podatku dochodowego od osób fizycznych, jak i VAT, w chwili śmierci przedsiębiorcy podatnikiem staje się przedsiębiorstwo w spadku. Jest to specyficzna sytuacja szczególnie w odniesieniu do PIT działalności, które co do zasady płacony jest przez konkretne osoby fizyczne.

Zasady opłacania podatków są analogicznie jak dla „zwykłych” działalności. Zatem w trakcie roku, w którym zmarł przedsiębiorca, opłacane są według przyjętych w danym roku zasad (zasady ogólne, podatek liniowy, ryczałt, rozliczenia miesięczne lub kwartalne). W nowym roku podatkowym przedsiębiorstwo w spadku może zmienić formę opłacania podatku – również według standardowych zasad.

Jak widać, ustawa o zarządzie sukcesyjnym to dość rewolucyjna zmiana, która zapewni jednoosobowym działalnościom gospodarczym, ich kontrahentom i pracownikom większe bezpieczeństwo.