Unijne przepisy promujące naprawę towarów zamiast ich wymiany – czyli dyrektywa R2R

O tym, co zakłada dyrektywa R2R przeczytasz w poniższym artykule.

Cel dyrektywy R2R

Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady w sprawie wspólnych zasad promujących naprawę towarów, zmieniająca rozporządzenie (UE) 2017/2394 oraz dyrektywy (UE) 2019/771 i (UE) 2020/1828 znana jest również jako dyrektywa R2R (right to repair) regulująca prawo konsumenta do naprawy towaru. Dyrektywa ma na celu zachęcenie do dokonania napraw wadliwych towarów i ponownego wykorzystania funkcjonalnych towarów wadliwych nabytych przez konsumentów w ramach i poza zakresem gwarancji.

Temat, omawiamy również w formie video, sprawdź:

W motywach do dyrektywy R2R wskazano, że:

• Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2019/771 12 ma na celu usprawnienie funkcjonowania rynku wewnętrznego, przy jednoczesnym osiągnięciu wysokiego poziomu ochrony konsumentów. W kontekście transformacji ekologicznej celem niniejszej dyrektywy jest poprawa funkcjonowania rynku wewnętrznego przy jednoczesnym promowaniu bardziej zrównoważonej konsumpcji, co stanowi uzupełnienie celu dyrektywy (UE) 2019/771 [por. motyw 1];
• Naprawy powinny zaowocować bardziej zrównoważoną konsumpcją – z uwagi na prawdopodobieństwo zmniejszenia ilości odpadów w postaci zużytych towarów – mniejszym zapotrzebowaniem na zasoby, w tym na energię elektryczną, wynikającym z procesu produkcji i sprzedaży nowych towarów zastępujących towary wadliwe, jak również mniejszą emisją gazów cieplarnianych. Niniejsza dyrektywa promuje zrównoważoną konsumpcję z korzyścią dla środowiska, jak również przyniesie korzyści konsumentom, którzy unikną kosztów związanych z nabywaniem nowych towarów w perspektywie krótkoterminowej [por. motyw 3].

Z treścią dyrektywy zapoznasz się tutaj.

Z kolei w uzasadnieniu wniosku dotyczącego dyrektywy promującej naprawę towarów nabywanych przez konsumentów i zmieniającej dyrektywę (UE) 2019/771, dyrektywę (UE) 2020/1828 i rozporządzenie (UE) 2017/2394 wyjaśniono, że:

W przypadku wystąpienia wady w produkcie na etapie po sprzedaży, zgodnie z dyrektywą w sprawie sprzedaży towarów, konsumentom przysługują środki ochrony prawnej przeciwko sprzedawcom w związku z wadami, które istniały w momencie dostawy towarów i ujawniły się w okresie odpowiedzialności wynoszącym minimum dwa lata. Zgodnie z dyrektywą w sprawie sprzedaży towarów konsumenci dokonują wyboru między nieodpłatną naprawą a wymianą towaru. Konsumenci nie mogą żądać zastosowania wybranego środka ochrony prawnej, jeżeli byłby on niemożliwy lub wiązałby się z niewspółmiernymi kosztami w porównaniu z innym środkiem ochrony prawnej.

Wobec czego dyrektywa R2R wprowadziła szereg obowiązków, dla podmiotów zajmujących się naprawą czy też dla producentów. Jednakże najważniejszym obowiązkiem wynikającym z przepisów przedmiotowej dyrektywy jest obowiązek producentów w zakresie naprawy towaru na wniosek konsumentów i za określoną cenę wad wykraczających poza odpowiedzialność sprzedawcy oraz obowiązek informowania konsumentów o obowiązku naprawy.

Główne założenia dyrektywy R2R

W dyrektywie prawodawca europejski uregulował następujące kwestie:

• europejski formularz informacji o naprawie:
• państwa członkowskie mają zapewnić konsumentowi przed zawarciem umowy o świadczenie usług naprawczych otrzymania (na wniosek) od podmiotu zajmującego się naprawą europejski formularz informacji o naprawie określony w załączniku I dyrektywy, przekazany na trwałym nośniku. Jednakże podmiot, który zajmuje się naprawą, może zażądać od konsumenta pokrycia niezbędnych kosztów, jakie podmiot ten poniósł w związku z koniecznością udostępnienia stosownych informacji na europejskim formularzu informacji o naprawie;
• w europejskim formularzu informacji o naprawie przedstawia się następujące informacje o warunkach naprawy w jasny i zrozumiały sposób:
• dane służące identyfikacji podmiotu zajmującego się naprawą;
• pełny adres siedziby podmiotu zajmującego się naprawą, jego numer telefonu, adres poczty elektronicznej oraz inne środki komunikacji online, umożliwiające konsumentowi szybkie i skuteczne skontaktowanie się i porozumiewanie się z podmiotem zajmującym się naprawą;
• towar, który ma zostać naprawiony;
• charakter wady i sugerowany rodzaj naprawy;
• cena lub – jeżeli nie można jej w sposób racjonalny obliczyć z wyprzedzeniem – sposób, w jaki zostanie ona obliczona, oraz maksymalna wysokość ceny naprawy;
• orientacyjny czas potrzebny na dokonanie naprawy;
• dostępność tymczasowych towarów zastępczych na czas naprawy oraz w stosownych przypadkach, ich koszty, które konsument będzie zobowiązany pokryć;
• miejsce dostarczenia przez konsumenta towarów przeznaczonych do naprawy;
• w stosownych przypadkach dostępność usług dodatkowych oferowanych przez podmiot zajmujący się naprawą, takich jak usunięcie, instalacja i transport, a także ewentualne koszty takich usług, spoczywające na konsumencie;
• podmiot zajmujący się naprawą nie może zmienić warunków naprawy określonych w europejskim formularzu informacji o naprawie przez okres 30 dni kalendarzowych od dnia przekazania tego formularza konsumentowi, chyba że podmiot zajmujący się naprawą i konsument uzgodnili inaczej. W przypadku zawarcia umowy o świadczenie usług naprawczych w ciągu tych 30 dni warunki naprawy określone w europejskim formularzu informacji o naprawie stają się integralną częścią tej umowy.
• obowiązek naprawy towaru:
• państwa członkowskie mają zapewnić, aby na żądanie konsumenta producent był zobowiązany naprawić – nieodpłatnie, za określoną opłatą lub za innego rodzaju wynagrodzeniem – towary, w odniesieniu do których w aktach prawnych Unii wymienionych w załączniku II do dyrektywy określono wymogi dotyczące możliwości naprawy, w zakresie określonym w tych wymogach. Producent nie będzie zobowiązany naprawić takich towarów w przypadku gdy ich naprawa jest niemożliwa. Aby wywiązać się ze spoczywającego na nim obowiązku naprawy, producent może zlecić jej wykonanie podwykonawcy;
• jeśli producent, na którym spoczywa obowiązek naprawy, ma siedzibę poza Unią, odpowiedzialność za wywiązanie się z obowiązku naprawy spoczywa na upoważnionym przedstawicielu tego producenta w Unii. Jeżeli producent nie ma upoważnionego przedstawiciela w Unii, obowiązek naprawy spoczywa na importerze danego towaru. W przypadku braku importera odpowiedzialność za wywiązanie się z tego obowiązku spoczywa na dystrybutorze danego towaru;
• producenci muszą zapewnić, aby niezależne podmioty zajmujące się naprawą miały dostęp do części zamiennych oraz do informacji i narzędzi związanych z naprawą;
• informowanie o obowiązku naprawy:
• państwa członkowskie muszą zapewnić, aby producenci informowali konsumentów o obowiązku naprawy spoczywającym na producencie oraz, aby przekazywali konsumentom informacje o usługach naprawczych w łatwo dostępny, przejrzysty i zrozumiały sposób, na przykład na platformie internetowej;
• platforma internetowa dotycząca napraw i towarów nadających się do odnowienia:
• państwa członkowskie muszą zapewnić, aby istniała przynajmniej jedna platforma internetowa umożliwiająca konsumentom znalezienie podmiotów zajmujących się naprawą na terytorium danego państwa członkowskiego. Platforma musi spełniać następujące wymogi:
• umożliwiać wyszukiwanie pod kątem towarów, lokalizacji usług naprawczych, warunków naprawy – takich, jak czas potrzebny na jej dokonanie, dostępność tymczasowych towarów zastępczych oraz miejsce dostarczenia przez konsumenta towarów przeznaczonych do naprawy – dostępności i warunków świadczenia oferowanych przez podmioty zajmujące się naprawą usług dodatkowych, takich jak usunięcie, instalacja i transport, a także pod kątem krajowych lub europejskich norm jakości;
• umożliwiać konsumentom złożenie za jej pośrednictwem wniosku o wydanie europejskiego formularza informacji o naprawie;
• umożliwiać regularne aktualizowanie danych kontaktowych podmiotów zajmujących się naprawą oraz informacji o usługach świadczonych przez te podmioty;
• umożliwiać podmiotom zajmującym się naprawą wykazanie, że oferowane przez nie usługi są zgodne z krajowymi lub europejskimi normami jakości;
• być dostępna za pośrednictwem krajowych stron internetowych połączonych z jednolitym portalem cyfrowym ustanowionym rozporządzeniem (UE) 2018/1724;
• być dostępna dla osób z niepełnosprawnościami;
• państwa członkowskie muszą zapewnić, aby taka platforma internetowa umożliwiała również wyszukiwanie według kategorii produktu w celu znalezienia sprzedawców towarów nadających się do odnowienia i nabywców towarów wadliwych kupowanych w celu ich odnowienia;
• rejestracja podmiotów zajmujących się naprawą, sprzedawców towarów nadających się do odnowienia i nabywców wadliwych towarów na platformie internetowej jest dobrowolna. Państwa członkowskie regulują dostęp do platformy zgodnie z prawem Unii. Konsumenci mogą korzystać z platformy internetowej nieodpłatnie.
• egzekwowanie przepisów:
• państwa członkowskie muszą zapewnić, aby przyjęto odpowiednie i skuteczne środki zapewniające przestrzeganie dyrektywy, a środki te obejmują przepisy umożliwiające co najmniej jednemu spośród wymienionych poniżej organów, zgodnie z prawem krajowym, wszczęcie postępowania na mocy prawa krajowego przed sądami lub właściwymi organami administracyjnymi państwa członkowskiego, aby zapewnić stosowanie przepisów krajowych transponujących niniejszą dyrektywę:
• instytucje publiczne lub ich przedstawiciele;
• organizacje mające uzasadniony interes w ochronie konsumentów lub środowiska;
• organizacje zawodowe mające uzasadniony interes w podejmowaniu działań.
• informacje dla konsumentów:
• państwa członkowskie zobowiązane są do podejmowania odpowiednich działań w celu zapewnienia konsumentom dostępu do informacji o prawach przysługujących im na mocy niniejszej dyrektywy oraz o środkach ich egzekwowania m.in. na krajowych stronach internetowych połączonych z jednolitym portalem cyfrowym ustanowionym na mocy rozporządzenia (UE) 2018/1724.
• charakter obowiązkowy:
• jeżeli dyrektywa nie stanowi inaczej, żadne postanowienie umowy – które ze szkodą dla konsumenta wyłącza stosowanie krajowych środków transponujących niniejszą dyrektywę, stanowi od nich odstępstwo lub zmienia ich skutki – nie jest wiążące dla konsumenta;
• dyrektywa nie uniemożliwia podmiotom zajmującym się naprawą oferowania konsumentowi warunków umownych wykraczających ponad zakres ochrony przewidziany w niniejszej dyrektywie.
• kary:
• państwa członkowskie zobowiązane są do ustanawiania przepisów dotyczących kar mających zastosowanie w przypadku naruszeń przepisów krajowych i podjęcia wszelkich niezbędnych środków w celu zapewnienia ich wykonywania. Przewidziane kary muszą być skuteczne, proporcjonalne i odstraszające;
• najpóźniej 24 miesiące po dniu wejścia w życie niniejszej dyrektywy państwa członkowskie muszą powiadomić Komisję o ustanowionych przepisach i środkach, a także powiadamiają ją niezwłocznie o wszelkich późniejszych dotyczących ich zmianach.

Podsumowanie

Warto zapamiętać, że dyrektywa R2R nie nakazuje naprawy towaru, a jedynie pozostawia wybór po stronie konsumenta do jego naprawy. Prawodawca europejski w omawianej dyrektywie gwarantuje bowiem konsumentom prawo do wymiany wadliwego produktu w okresie odpowiedzialności sprzedawcy objętym gwarancją.

Jeśli chodzi o obowiązywanie, a następnie implementację przepisów dyrektywy R2R do prawa polskiego, to po formalnym przyjęciu dyrektywa wejdzie w życiu 20. dnia po jej opublikowaniu w Dzienniku Urzędowym Unii Europejskiej.